و بالعكس ميوزند و اگر اين بادها نباشند جريانهاى دريائى متوقّف ميگردند، راجع بعلت جريانهاى دريائى بكتاب دريا ديار عجائب ص 45- 53 رجوع شود «إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ» آرى بردبارى و تأمّل لازم است تا باين حقائق پى برده شود و پس از پى بردن شكرگزارى لازم است و بدون تأمّل و سپاسگزارى، اينها بصورت نشانه‌هاى قدرت خدائى تجلّى نخواهند كرد.

«أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا» اين كلمه از «وبق» بمعنى حبس است در قاموس گويد: «اوبقه اى حبسه» در سوره كهف آمده‌ «وَ جَعَلْنا بَيْنَهُمْ مَوْبِقاً» (آيه 52) يعنى ميان آنها محبسى قرار داديم. پس معناى آيه اين ميشود: يا آنها را بسبب اعمال مردم حبس و متوقّف كند، و اين عبارت اخراى‌ «فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ» ميباشد.

و خلاصه آنكه خدا، جارى شونده‌ها را يكدفعه بخواست خود متوقّف ميكند زيرا آنها در اختيار خدايند و يكدفعه براى اعمال ناشايست مردم. تا از منافع آنها بى‌بهره شوند.

مفسّرين آيات فوق را در باره كشتى‌ها معنى كرده و گفته‌اند: مراد كشتيهاست كه مانند كوه‌اند و اگر باد نيايد از حركت ميمانند و «يُوبِقْهُنَّ» را بمعنى هلاكت و غرق شدن كشتيها گرفته‌اند، ولى حق همان است كه گفتيم. در ردّ قول مفسّران و اينكه كلمات آيه‌ها مخالف فرموده آنهاست سخن را بدرازا نميكشانيم‌ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِينَ* گفتار ما در باره دريا در اين كتاب مانند دريا وسيع و مفصّل شد.

بخس: ناقص كردن. كم كردن. «فَلا يَخافُ‌ بَخْساً» جِنّ:

13 از نقصان نميترسد «وَ شَرَوْهُ بِثَمَنٍ‌ بَخْسٍ‌» يوسف: 20 او را بقيمت كم و ناقص فروختند، بخس در در آيه صفت و يا اسم مصدر است.

راغب آنرا كم كردن از روى ظلم معنى كرده و در قاموس آمده‌