أَيَّانَيُبْعَثُونَ»نحل: 21 نميدانند كدام وقت بر انگيخته ميشوند «يَسْئَلُونَأَيَّانَيَوْمُ الدِّينِ»قيامت: 6، مىپرسد روز قيامت كى است.
أَين:كجا. ظرفى كه با آن از مكان شيئى سئوال ميشود چنانكه با «متى» از زمان آن «يَقُولُالْإِنْسانُ يَوْمَئِذٍأَيْنَالْمَفَرُّ»قيامت: 10، انسان در آنروز گويد: فرارگاه كجاست؟
أَينما:همان اين است كه «ما» بآن
ملحق شده و متضمّن معناى شرط است، و بدو فعل جزم ميدهد مثل «أَيْنَما تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعاً»بقره: 148 هر كجا باشيد، خدا همهى
شما را مياورد.
أَيّ:حرف استفهام و استخبار است مثل «فَأَيُالْفَرِيقَيْنِ أَحَقُّ بِالْأَمْنِ»انعام: 81، پس كدام يك از دو فريق
بايمنى سزاوارتر است. و «ايّها» در «ياأَيُّهَاالَّذِينَ آمَنُوا»همان اىّ است كه حرف ندا و هاء تنبيه
بآن اضافه شده است.
إِيَّا:ضمير منفصل منصوب است، ضمائر نصب براى روشن شدن مرجع ضمير بآن داخل
ميشوند مثل «نَرْزُقُهُمْوَإِيَّاكُمْ»و مثل «وَقَضى رَبُّكَ أَلَّا
تَعْبُدُوا إِلَّاإِيَّاهُ»و مثل «إِيَّاكَنَعْبُدُ وَإِيَّاكَنَسْتَعِينُ»در مفردات گويد: آن لفظى است كه
ضمائر نصب بآن لاحق ميشوند. و الحمد للَّه و هو خير ختام.