قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 323

‌
قانون مجازات اسلامى ايران مصوّب 1370، در مواد 244، 247 و 248 قول شيعه را در خصوص مورد فوق پذيرفته است. [1]
مبحث ششم: كسى كه مكلف به ارائه قسامه است
برخى از فقها اعتقاد دارند كه اقامه قسامه براى تمامى ورثه واجب است. گروهى ديگر اعتقاد دارند كه تنها بعضى از ورثه چنين تكليفى دارند.
1. از نظر حنفيه [2]
برخى از ورثه مكلّف به ارائه قسامه مى‌باشند. كودكان، مجانين و زنان اگر چه جزو ورثه باشند بر آنها قسامه واجب نيست؛ زيرا قسامه به اين دليل بر افراد تحميل مى‌شود كه موظف به يارى مقتول و نيز موظف به حفظ موضع قتل مى‌باشند و ما مى‌دانيم كه كودكان و زنان و مجانين چنين وظيفه‌اى ندارند. [3]
كودك و مجنون حتى اگر در موضع قتل باشند، در قسامه دخالتى ندارد؛ فرق ندارد كه مقتول در ملك او پيدا شود يا نشود؛ اما اگر مقتول در ملك ديوانه يا كودك پيدا شود، آنان در پرداخت ديه همراه عاقله شريك‌اند؛ زيرا وجود مقتول در ملك كسى بمثابه شركت در قتل است و ما مى‌دانيم كه كودك و مجنون در ضمان مالى مسئوليّت دارند. اگر مقتول در غير ملك زن يافت شود، زن در قسامه و ديه دخالتى ندارد؛ اما اگر مقتول در منزل يا قريه‌اى يافت شود كه غير از زن كسى ديگرى نيست، در اين صورت قسامه به زن واجب مى‌شود؛ زيرا زن استحقاق اداى سوگند را دارد و همين طور بر خلاف نظام عاقله، زن در اين صورت موظف به پرداخت ديه است.
ابو يوسف اعتقاد دارد كه در اين صورت، قسامه بر زن نيست؛ بلكه قسامه بر عهده عاقله زن است؛ زيرا زن كسى نيست كه بتواند جلوى قتل را بگيرد.

[1] اين مواد در سال 1380 ش.اصلاحشده است؛ نك: آخر همينفصل.
[2] كاسانى، همان، ج 7، ص 294.
[3] يادآورى مى‌شود، حنفيّه اعتقاد دارند كه قسامه ابتدامتوجه متهم يا متهمين است.

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 4 صفحه : 323

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست