قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 3 صفحه : 91

‌
بيّنه بيرون و خارج از بحث فعلى ما است و لذا در اينجا در مورد احكام و آثار آن به همين مقدار بسنده مى‌كنيم.
2. يمين قضايى [و توضيح دو نوع آن]
يمين قضايى سوگندى است كه در دادگاه به عنوان يكى از ادلّه اثبات دعوى به كار مى‌رود. و عبارت است از: گواه قرار دادن خداوند در دادگاه بر وجود يا عدم امرى كه سوگند يادكننده ادّعاى آن را مى‌نمايد. سوگند قضايى همواره به سود خود و به زيان ديگرى است. و آن بر دو نوع است: نوع اول، سوگندى كه توسّط مدعى عليه ياد مى‌شود. اين نوع سوگند مصداق قاعده بيّنه است. نوع دوم، سوگندى كه توسّط غير مدعى عليه ياد مى‌شود. اين نوع سوگندها را بايستى از موارد استثنا محسوب نمود. ذيلا به اختصار هر دو قسم را توضيح مى‌دهيم.
نوع اول: سوگندى كه منكر ياد مى‌كند.
هرگاه شخصى عليه ديگرى اقامه دعوى كند و براى اثبات مدعاى خود از ارائه دليل عاجز باشد، و مدّعى عليه در مقام انكار برآيد، مى‌تواند مدّعى از حاكم بخواهد كه طرف او را سوگند دهد. [1] مستند اين حكم روايتى است كه در كتب معتبر روايى به شرح زير آمده است:
«روى عن النبى (ص) انه قال للمدّعى مرة: «أ لك بيّنة؟» فأجابه: «لا» فقال: «لك اليمين؟» فقال: يحلف و لا يبالى. فقال النبى (ص): «ليس لك الّا هذا شاهدان أو يمينه».
روايت شده است كه رسول اللّه (ص) به مدعى گفت، آيا بيّنه دارى؟ پاسخ داد:
نه. آنگاه فرمود: مى‌توانى سوگند بخورى. مدعى گفت: او (مدعى عليه) سوگند ياد مى‌كند و مبالاتى ندارد. پس رسول اللّه (ص) فرمود: براى تو چيزى جز دو شاهد و يا سوگند او نيست. [2] بنابراين براى اداى سوگند، توسّط مدّعى عليه، شرايط زير لازم است:
[شرايط اداى اين سوگند]
1. ادعاى مدّعى، عليه مدّعى عليه

[1] شرح لمعه؛ (دو جلدى)،ج 1، ص 282.
[2] المبسوط، سرخسى؛ ج 17، ص 30، بخارى با اندك تفاوت آورده است. نك: شرحيمينى؛ ج 13، ص 242 و 248.

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 3 صفحه : 91

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست