قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 1 صفحه : 271

‌
ملك، دومين حق، و سومين حكم است. [1]
5. مستندات قاعده
الف) روايات
يك) ابى جعفر (ع): «ايّما قوم احيوا شيئا من الأرض او عمّروها فهم احقّ بها»: [2] هر كس قطعه‌اى از زمين را آباد يا تعمير كند، بر آن حق خواهد يافت و بر ديگران مقدم است.
دو) رسول اللّه (ص): «من احاط حائطا على الأرض فهى له»: [3] هر كس دور زمينى را محدود كند، بر آن زمين اولويت خواهد داشت. اين روايت از طريق عامه و خاصه وارد شده و مورد عمل هر دو دسته است.
سه) رسول الله (ص): «من احيى مواتا من الأرض فى غير حقّ مسلم فهو له»: [4] هر كس زمين مرده‌اى را كه متعلق حق مسلمانى نيست آباد سازد، آن زمين براى او است.
چهار) قواعد سبق و احياى موات: براى مشروعيت حق تحجير، مى‌توان به دو قاعده سبق و احياى موات نيز تمسك كرد، با اين بيان كه هرگاه شخصى محدوده زمينى را به قصد آباد كردن سنگ‌چين كند، به استناد قاعده سبق حق اولويت خواهد يافت. همچنين به استناد قاعده «من احيى ارضا ميتة فهى له» حق اولويت خواهد داشت، چرا كه هر چند هنوز زمين را احيا نكرده تا مالك زمين شود، ولى چون مقدمات آن را به جاى آورده، صرفا از حق اولويت احيا برخوردار است.
ب) بناى عقلا
عقلا اتفاق دارند كه براى شخصى كه دور قطعه زمينى را محدود كند، حق ايجاد مى‌گردد و اين بنا از سوى شارع مورد تأييد قرار گرفته است.

[1] براى توضيح بيشتر رجوع كنيد به: بلغة الفقيه، ج 1، ص 13 به بعد و مهذب الاحكام، ج 16، ص 206- 205.
[2] وسائل الشيعة، ج 17، كتاب احياءالموات، باب 1، 3.
[3] بيهقى، احمد بن حسن، السنن الكبرى، باب 8 از احياء موات، ص 148.
[4] همان جا.

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 1 صفحه : 271

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست