قواعد فقه - محقق داماد‌، سيد مصطفى

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 1 صفحه : 119

‌
بدين ترتيب، مى‌توان اتفاق و اجماع فقها و اخبار را مستند اعتبار ضمان ناشى از تسبيب دانست. براى نمونه، چند مورد از اخبارى كه در اين باره وارد شده اجمالا بررسى مى‌شوند:
- خبر نخست، صحيحه حلبى است كه مى‌گويد: از حضرت صادق (ع) پرسيدم اگر كسى چيزى در راه ديگرى قرار دهد، به طورى كه مركب آن شخص در برخورد با آن رم كند و صاحبش را به زمين بزند، حكم قضيه چيست؟ حضرت فرمود: «كل شى‌ء يضرّ بطريق المسلمين فصاحبه ضامن لما يصيبه»؛ [1] يعنى صاحب هر چيزى كه در راه مسلمين [واقع شود و] به آن‌ها ضرر بزند، ضامن پيامدهاى آن است.
- خبر دوم، صحيحه زراره است. زراره مى‌گويد: به حضرت صادق (ع) عرض كردم حكم كسى كه چاهى در غير ملك خويش حفر كند و عابرى در حين عبور در آن بيفتد، چيست؟ حضرت (ع) فرمود: «عليه ضمان لانّ كلّ من حفر بئرا فى غير ملكه كان عليه ضمان» [2]؛ يعنى بر حفركننده چاه ضمان است، زيرا هر كس چاهى در غير ملك خود حفر كند، ضامن است.
- خبر سوم، موثق سماعه است از حضرت صادق (ع). سماعه نقل مى‌كند: از آن حضرت سؤال كردم حكم كسى كه چاهى در خانه خودش حفر مى‌كند و ديگرى در آن مى‌افتد، چيست؟ حضرت (ع) فرمود: «اگر چاه در ملك خودش باشد موجب ضمان نيست؛ اما اگر در ملك غير يا معبر عام حفر شده باشد و ديگرى در آن بيفتد موجب ضمان است. [3]
- خبر چهارم از سكونى است. او از حضرت صادق (ع) نقل مى‌كند كه فرمود: قال رسول اللّه (ص) «من اخرج ميزابا او كنيفا او اوتد وتدا او اوثق دابّة او حفر شيئا فى طريق المسلمين فاصاب فعطب فهو له ضامن»؛ [4] يعنى پيغمبر (ص) فرمود: هر كس ناودانى يا گودالى در ميان راه مسلمين ايجاد كند يا ميخ يا افسار مركبش را بكوبد، يا چاهى در راه مسلمين حفر كند و كسى به آن‌ها اصابت كند و به زمين بيفتد، ضامن است.

[1] وسائل الشيعة؛ ج 19، ص 181.
[2] همان، ج 19، ص 179.
[3] همان، ج 19، ص 108.
[4] همان، ج 19، ص 182.

نام کتاب : قواعد فقه نویسنده : محقق داماد‌، سيد مصطفى جلد : 1 صفحه : 119

فرمت PDF

شناسنامه

فهرست