59 قلعه برشمردهاند[1]؛ اما از
تعداد و نام قلعههاى بنىنضير در دوره صدر اسلام اطلاعى در دست نيست و منابع در
ميان قلاع بنىنضير تنها از بَرَج[2] و فاضجه[3] نام
بردهاند. درباره رياست بنىنضير و شاخههاى آن اطلاع
چندانى در اختيار نيست. بر اساس برخى شجرهنامهها نضير نام جدّ هشتم صفيّه، همسر
پيامبر است و در نتيجه، به نظر مىرسد بنىنضير داراى تيرههاى متعددى بوده كه
هريك قلعهاى از آن خود داشتهاند. گزارشهاى دوره جاهلى و حتى تا سال سوم هجرى،
خبر از رياست سلام بن مشكم در قبيله بنىنضير مىدهند[4]؛ امّا در
حوادث بعدى نام حُيَىّ بن أَخْطَب به عنوان رئيس قبيله بارها به چشم مىخورد.[5] اين دو از
برجستهترين سران خاندانهاى بنىنضيرند. پس از حُيَىّ كه در سال پنجم هجرى و همراه
با مردان بنىقريظه كشته شد[6] (ظ حيى بن اخطب) ابورافع سلامبن
ابىالحُقَيقْ و پس از او اسير بن رزام رياست بنىنضير را بر عهده گرفتهاند.[7] روابط بنىنضير با ديگر قبايل از بنىغطفان[8] و بنى عامر
بن صعصعه[9] به عنوان همپيمانان منطقهاى بنىنضير ياد شده است. از
روابط بنىنضير با اوس و خزرج در زمانى كه يهوديان بر يثرب مسلط بودند اطلاع
چندانى وجود ندارد؛ امّا در دوره تسلط عربها بر يثرب، بنىنضير همپيمان اوس شدند[10]، هرچند
منابع تفسيرى از همپيمان بودن آنها با خزرج نيز خبر دادهاند.[11][1] . وفاء الوفا، ج 1، ص 165
[2] . معجم البلدان، ج 1، ص 374
[3] . همان، ج 4، ص 231
[4] . السيرة النبويه، ابن هشام، ج 2، ص559؛ الاغانى، ج 22، ص 133؛ تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 66
[5] . الثقات، ج 1، ص 242؛ السيرة النبويه،ابن كثير، ج 2، ص 298؛ البداية و النهايه، ج 3، ص 258
[6] . المصنف ابن ابى شيبه، ج 8، ص 372؛المغازى، ج 1، ص 265
[7] . المغازى، ج 2، ص 104؛ عيون الاثر، ج2، ص 109
[8] . الطبقات، ج 2، ص 57؛ عون المعبود، ج8، ص 167؛ بحارالانوار، ج 20، ص 165
[9] . الطبقات، ج 2، ص 57؛ السيرة النبويه،ابن هشام، ج 1، ص 129؛ المغازى، ج 1، ص 364
[10] . السيرة النبويه، ابن هشام، ج 2، ص382؛ اسد الغابه، ج 5، ص 210؛ الاغانى، ج 14، ص 110
[11] . تفسير قمى، ج 1، ص 168؛ جامع البيان،مج 1، ج 1، ص 560؛ زادالمسير، ج 1، ص 95