روش تفسيرى ابوالفتوح رازى

در باب شيوه ترجمه در تفسير سخن گفته شد و اينك مى خواهيم به مطالعه روش تفسير اين مفسّر بپردازيم.
افزون بر همه دانشهايى كه يك مفسّر بايد بياموزد و به آن مجهّز شود، بايد از علمى غير مكتبى و غير دفترى ـ كه تحصيل آن در مدرسه ممكن نيست ـ يعنى علم موهبتى و دانش خدادادى و غير اكتسابى نيز برخوردار باشد. مجموعه دانسته ها، روحيات، گرايشها و جهت گيريهاى مختلف در پيدايش شيوه تفسير، نقش مؤثّر دارند و مجموعه اينها در شخصيت مفسّر، و نمود اين شخصيت را در نحوه تفسير مفسر مى توان يافت. با فرا گرفتن دانشهاى نوين يا طرح شبهات جديد، تأثير شخصيت مفسّر در تفسير قرآن آشكار مى گردد و هيچ مفسّرى از اين تأثيرپذيرى به دور نمانده است. اين تأثيرپذيرى ـ به لحاظ آنكه قرآن با روحيات انسان در مرافقت است ـ در جهت فهم درست قرآن كريم است، و تأثير دانسته ها و روحيّات، محدوده معينى دارد و اين امر از بسيارى تفسيرهاى سليقه اى جلوگيرى مى كند.
جنبه هاى مختلفى كه در تفسير تأثير دارند، به چند وجه مهم قابل تقسيم هستند:
الف) دانسته هاى مفسّر: علوم ادبى، فلسفه، منطق، كلام، تاريخ، عرفان، جامعه شناسى و...؛
ب) اعتقادات مفسّر: اشعرى، اعتزالى، شيعى، سنّى و...؛
ج) تئوريهاى مفسّر: نگرشهاى خاص مفسّر؛
د) روحيات مفسّر: ويژگيهاى تربيتى، روحى، اخلاقى. [1]
سبك تفسير روض الجنان بدين ترتيب است كه: ابتدا نام سوره ذكر مى شود، سپس تعداد آيات (با توجه به اقوال مختلف در اين باره)، اشاره به ناسخ و يا منسوخ بودن

[1] تأثير شخصيت مفسّر در تفسير قرآن، ص ۱۰ ـ ۱۳.