مقالت هشتم در خطابت و آن را ريطوريقا خوانند

سه فن است اول در قواعد و دوم در انواع و سيم در توابع‌

فن اول در اصول و قواعد خطابت‌

چهار فصل است‌

فصل اول در ماهيت و منفعت خطابت و نسبت آن با صناعت جدل و ديگر صناعات‌

خطابت صناعتى علمى است كه- با وجود آن ممكن باشد اقناع جمهور- در آنچه بايد كه- ايشان را بان تصديق حاصل شود بقدر امكان- و گفته‌اند خطابت قوت است- بر تكلف اقناع ممكن در هر يكى از امور مفرد- و بقوت ملكه نفسانى خواهند- كه يا بتعلم قوانين حاصل شود- يا بحصول تجربه از كثرت مزاولت افعال- و در اين موضع مراد هر دو بهم است- و اين قوت از قدرت تنها كه همه كس را باشد- بحسب فطرت خاص‌تر بود- و تكلف را دو معنى بود- يكى تعاطى فعل نه از روى ايثار- بل بارادتى مقارن استكراه- و ديگر تعاطى فعل ببليغ‌ترين قصدى در اتمامش- و مقصود معنى دوم است- و اقناع ممكن آن فعل بود كه متكلف تعاطى كند- و قيد ممكن بسوى آنك- نه هر تصديقى را كه فرض كنند- يا در هر شخصى كه فرض كنند اقناع ممكن باشد- چنانك در جدل گفتيم و بمثل طبيب و مداوات بيان كرديم- و هر يكى از امور مفرد يعنى هر جزوى كه اتفاق افتد- يا هر مقوله‌اى كه- موضوعى از موضوعات او در تحت آن مقوله باشد- چه موضوع خطابت مانند موضوع جدل نامحدود بود- و ديگر