نيست- و هر يكى از اين دو قسم- يا بيواسطه اكتسابى حاصل شود- يا بواسطه اكتساب حاصل آيد- مثال تصور نامكتسب شناختن مردم- و مثال تصديق نامكتسب دانستن آنك مردم هست- و مثال تصور مكتسب شناختن حقيقت فرشته- و مثال تصديق مكتسب دانستن بيقين كه فرشته هست- و همچنانك در اكتساب چيزى كه حاصل نبود- ماده مخصوص ببايد- كه در آن ماده تصرف كنند بوجهى مخصوص- تا مطلوبى كه مكتسب خواهد بود حاصل آيد- مثلا نجار را در نجارت تخت- بچوبى كه شايسته آن كار بود حاجت افتد- تا چون در آن چوب تصرف كند- ببريدن و تراشيدن و غير آن- بر وجهى كه او داند تخت حاصل شود- مردم را نيز در تحصيل تصور و تصديق مكتسب- بمعانى معلوم كه در خاطر او مقرر باشد- پيش از كسب حاجت بود- و بتصرفى كه در آن معانى بر وجهى معلوم- تا از آن معانى بواسطه آن تصرف تصور مطلوب- يا تصديق مطلوب حاصل كند- و همچنانك آن تصرف را كه نجار در چوب كند- بر وجهى كه مؤدى بود بمطلوب او- چون ملكه باشد صناعت نجارت گويند- آن تصرف را كه مردم در معانى كنند- بر وجهى كه مؤدى بود بمطلوبى كه مى‌خواهد- چون ملكه شود صناعت منطق خوانند- و چنانك نجار استاد آن كس باشد- كه داند كه از هر چوبى چه توان ساخت- و كدام چوب شايسته تخت بود و كدام چوب ناشايسته- و انواع تصرفات كه مؤدى بود بمطلوب- بر وجهى اتم يا بر وجهى ناقص‌تر- يا خود مؤدى نبود بمطلوب اصلا واقف و قادر باشد- منطقى استاد آن كس باشد كه داند كه- از هر معنى كه در خاطر مردم متمثل شود- بكدام مطلوب توان رسيد- و بر انواع تصرفات- كه مؤدى بود به تصورات و تصديقات كه اقسام علم است- بر وجهى اتم يا بر وجوه ناقص‌تر- يا بر وجهى كه مؤدى نبود بمطلوبى واقف و قادر باشد-.