و ليكن سوخته فرض كرديم پس اين خلف باشد- و چون با مستقيم رد خواهيم كرد- گوئيم اين چوب سوخته است- و هر چوب كه آتش باو نرسيده باشد سوخته نباشد- پس اين چوب آتش نارسيده نيست يعنى آتش رسيده است- و ظاهر است كه يك بار نتيجه بمقدمه اثبات كرديم- و يك بار مقابل مقدمه بمقابل نتيجه- و اسم عكس بر اين قياس از اين جهت نهاده آمد- و حال رد خلف با مستقيم- بعد از اين بيان كنيم در باب خلف- و اما در امتحان و مغالطه وقوع دور چنان بود- كه در اثبات مقدمه متنازع از قياسى- كه ديگر مقدمه او مسلم بود- نتيجه را بطريق تلبيس به عبارتى ديگر ايراد كنند- تا مستمع آن را مقدمه ديگر شمرد و مسلم دارد- پس از تاليفش با مقدمه مسلم انتاج مقدمه متنازع كنند- و وقوع در عكس چنان بود- كه در ابطال مقدمه متنازع از قياسى- كه ديگر مقدمه او مسلم بود- مقابل نتيجه را هم بحيلت در قياسى ديگر ايراد كنند- تا بعد از تسليم مستمع از تاليفش با مقدمه مسلم- انتاج مقابل مقدمه متنازع كنند- و عادت چنان رفته است كه دور و عكس در يك يك ضرب- بحسب امكان استخراج كنند- و هر چند با تمهيد اصول گذشته- بايراد آن تفاصيل احتياج نباشد- اما نظر در آن بحث تشحيذ قريحت- و تمرن بر وضع حدود قياس فائده دهد- و ناظر بايد كه اين اصلها را- كه بر سبيل تذكره باز آورديم مستحضر باشد- و آن اين است- شكل اول و چهارم بعكس با قلب مقدمات در بدل افتند- و باجتماع عكس و قلب بر قرار اصل بمانند- و شكل دوم و سيوم بعكس مقدمات در بدل افتند- و بقلب بر قرار اصل بمانند- و قلب اقتضاء انعكاس نتيجه كند- و عكس نتيجه را بر قرار اصل بگذارد- اقتران صغرى و نتيجه در شكل اول و دويم- بتقديم و تاخير هر دو مستوى بر هيات شكل سيم باشد- و هر دو معكوس بر هيات شكل دوم- و صغرى مستوى و نتيجه معكوس بشرط تقديم صغرى- يا بر خلاف بشرط تقديم نتيجه بر هيات شكل چهارم- و صغرى معكوس و نتيجه مستوى بشرط تقديم صغرى- يا بر خلاف‌