بود و آن مطلوب است- و در ديگر ضروب خلف هم بر اين قياس بود- و بناء خلف در اين شكل بر تضاد باشد چون كبرى كلى بود- چه نقيض نتيجه هميشه كلى بود و بر تناقض باشد- چون كبرى جزوى بود- ضرب دوم كل ب ج و لا شى‌ء من ب ا- نتيجه دهد ليس بعض ج ا- بيانش هم بعكس صغرى و خلف چنانك گفتيم- ضرب سيوم بعض ب ج و كل ب ا نتيجه دهد كه بعض ج ا- بيانش هم بعكس صغرى و خلف- ضرب چهارم كل ب ج و بعض ب ا نتيجه دهد كه بعض ج ا- در اين صورت صغرى عكس نتوان كرد كه جزوى شود- و از دو جزوى قياس نيايد- بل قلب مقدمات كنيم تا مانند ضرب گذشته نتيجه دهد بعض ا ج- پس عكس نتيجه كنيم- و اگر خواهيم بافتراض بيان كنيم- مثلا آن بعض را از ب كه ا باشد د نام كنيم- پس از نسبت د با ب كه موضوع است دو قضيه برخيزد- يكى جزوى بعض ب د و ديگر كلى كل د ا- و از نسبت د با ا كه محمول است هم دو قضيه بر خيزد- يكى موجبه كلى و آن كل د ا باشد- و ديگر عكس او موجبه جزوى و آن بعض ا د باشد- و از اين چهار قضيه اول و چهارم در اين شكل متروك است- اول بخلاف شكل دوم و چهارم همچنان- و چون دوم را با صغرى قياس اضافت كنيم- تا از ضرب اول شكل اول نتيجه دهد كه كل د ج- پس اين نتيجه را با قضيه سيم اضافت كنيم- از ضرب اول اين شكل نتيجه دهد كه بعض ج ا ببيان مذكور- ضرب پنجم كل ب ج و ليس بعض ب ا- و در اين ضرب هم صغرى عكس نتوان كرد- و سالبه جزوى خود در شكل اول مستعمل نباشد- پس بيانش بافتراض بود چنانك گفتيم- الا آنك قضيه سيم و چهارم در اين ضرب- سالبه كلى بود يا بخلف- ضرب ششم بعض ب ج و لا شى‌ء من ب ا- بيانش بعكس صغرى تا با ضرب چهارم شكل اول شود يا بخلف- اين است بيان ضروب با نيت-