موافق شكل اول است و بكبرى مخالف.

شكل سيوم‌

- در اين شكل نيز انتاج بر دو شرط موقوف است- اول ايجاب صغرى همچنانك در شكل اول- و دوم آنك از دو مقدمه يكى كلى بود- و اين شرط شامل است همه اشكال را- و اين شكل انتاج كلى نكند- اما شرط اول از آنك اگر اصغر مباين اوسط بود- از حمل اكبر بر اوسط بايجاب- كه مقتضى جواز عموم اكبر باشد- و بر تقدير عموم بعضى از او از اوسط خارج بود- يا بسلب كه جواز مقتضى خروج بود- معلوم نشود كه- ميان اصغر و اكبر كه خارج اوسط است- ملاقات بود يا مباينت- مثلا اگر اوسط انسان بود- و اصغر فرس و اكبر حيوان يا ناطق- حكم بر فرس بحيوان بايجاب بود و بناطق بسلب- پس انتاج مختلف بود بحسب مواد- و اما شرط دوم از جهت آنك- اگر حمل اصغر و اكبر بر اوسط بايجاب يا بسلب جزوى بود- تواند بود كه هر دو حكم بر يك بعض باشد- و تواند بود كه هر يكى بر بعضى ديگر باشد- پس ملاقات و مباينت اصغر و اكبر معلوم نشود- چنانك اوسط حيوان بود و اصغر انسان و اكبر ناطق يا فرس- اما بيان بخطوط جهت اثبات شرط اول چهار صورت نهيم- ج ب ا، ج ا ب ا ب ج، ج ب ا و ج در هر چهار صورت مسلوب است از ب- و در دو صورت اول ا محمول بود- چنانك يكى اقتضاء ايجاب نتيجه كند- و ديگر اقتضاء سلب تا معلوم شود كه انتاج ضرورى نيست- و جهت اثبات شرط دوم دو صورت بنهيم- كه هر يكى از ج و ا در هر دو صورت بر بعضى از ب محمول باشد- اما در يكى ا از ج مسلوب بود- و در ديگر بر او