يـادگـيرى يكى از استعدادهاى بسيار مهمّ انسان است ، كه مهمترين نقش را در تعليم و تربيت او ايـفـا مـى كـنـد. بـدون شك اگر اين استعداد خدادادى نبود، آدمى هرگز به رشد و تعالى واقعى نـمـى رسـيـد، و تـوان حـلّ مـشكلات خويش را پيدا نمى كرد. و به اين همه پيشرفت در زمينه هاى متخلف علمى ، فرهنگى و... دست نمى يافت .

در اسـلام تـاءكـيـد فـراوانـى بـر يـادگـيرى شده است . تا انسان بيش از پيش متوجه اين نعمت ارزشـمـنـد الهـى شـده و از آن بـه بـهـتـريـن شـكـل بـهـره بـردارى نـمـايـد. بـه هـمين جهت خداى مـتـعـال در نـخـسـتـيـن آيـاتـى كـه بـر پيامبر(ص ) نازل كرده است ، به توانايى انسان براى يادگيرى و دانش اندوزى اشاره كرده مى فرمايد:

﴿عَلَّمَ الاِْنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ﴾(218)

خداوند به انسان آنچه را نمى دانست ، آموخت .

پيامبر(ص ) با توجه به اهميت يادگيرى در زندگى انسان ، مى فرمايد:

(طَلَبُ الْعِلْمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسْلِمٍ، اءلا إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ بُغاةَ الْعِلْمِ)(219)

فراگيرى دانش بر هر مسلمانى واجب است ، آگاه باشيد كه خداوند طالبان علم را دوست دارد.

در حديثى ديگر با تاءكيد بر يادگيرى و پاداش ارزشمند آن مى فرمايد:

(... فـَوَالَّذى نـَفْسى بِيَدِهِ ما مِنْ مُتَعَلِّمٍ يَخْتَلِفُ اِلى بابِ الْعالِمِ إ لاّ كَتَبَ اللّهُ تَعالى لَهُ بِكُلِّ قَدَمٍ عِبادَةَ سَنَةٍ،...)(220)

سوگند به آن كه جانم در دست او است ، هيچ متعلّمى بر در خانه عالِمى رفت و آمد نمى كند مگر اينكه خداوند براى هر قدمش عبادت يك سال را در نظر مى گيرد.

امام على (ع ) به اهميت يادگيرى چيزهايى كه انسان نمى داند، اشاره كرده و مى فرمايد:

(... وَ لا يَسْتَحِيَنَّ اءَحَدٌ إِذا لَمْ يَعْلَمِ الشَّىْءَ اءنْ يَتَعَلَّمَهُ...)(221)

كسى كه چيزى را نمى داند، نبايد از آموختنش شرمگين شود.

امام باقر(ع ) با توجه به نقش بنيادى يادگيرى و تعليم در زندگى بشر، مى فرمايد:

(... فَتَعَلَّمُوا الْعِلْمَ مِنْ حَمَلَةِ الْعِلْمِ وَ عَلِّمُوهُ إ خْوانَكُمْ كَما عَلَّمَكُمُوهُ الْعُلَماءُ)(222)

دانـش را از حـامـلان آن يـاد بـگـيـريـد و هـمـانـگـونـه كـه دانـشـمـنـدان به شما آموختند آن را به برادرانتان بياموزيد.

امام خمينى (ره ) مى فرمايد:

(... سزاوار است كه انسان در تمام مراحل عمر مشغول تحصيل علم باشد، يعنى همه محتاجيم به اينكه از يكديگر چيز ياد بگيريم ...)(223)

آمادگيها

يـكـى از اركـان اسـاسـى در يـادگـيـرى ، داشـتـن آمـادگى است . تا انسان آمادگيهاى لازم براى فـراگـيـرى و درك مـسـائل گـونـاگـون را پـيـدا نـكـنـد، در يـادگـيـرى مـوفـق نـشـده دچـار مشكل خواهد شد.

ايـن آمادگيها، عبارتند از: آمادگى فكرى ، بدنى ، عاطفى و اجتماعى ، كه اينك به بررسى هر يك از آنها، خواهيم پرداخت .

1 ـ آمـادگـى فـكـرى : مـتـعـلّم قـبـل از هـر چـيـز بـايـد تـوانـايـى انـديـشـيـدن دربـاره مـسـايـل مـخـتـلف و قـدرت درك آنـهـا را داشـتـه بـاشـد. تـا بـتـوانـد بـه تشكيل مفاهيم ذهنى بپردازد و معانى جزيى و كلى را مورد بررسى قرار دهد. اگر اين آمادگى در مـتـعـلم نـباشد، او هرگز قادر به يادگيرى نخواهد بود. از اين رو تربيت فكرى و ذهنى انسان بـايـد از دوران كـودكـى و از درون خـانـواده شروع شده و در مدرسه و جامعه بارور گردد و تا پايان عمر ادامه يابد.

اسـلام بـراى پـرورش فـكـرى و تـفـكـر در امـور گـونـاگـون اهـمـيـت ويـژه اى قايل است . قرآن كريم در آيات فراوانى مردم را به استفاده از نيروى تفكر تشويق كرده است و كـسـانى را كه اين نعمت ارزنده الهى را به فراموشى سپرده اند مورد توبيخ و انتقاد قرار مى دهد.

در يك آيه مى فرمايد:

﴿... وَ تِلْكَ الاَْمْثالُ نَضْرِبُها لِلنّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾(224)

و آنها مَثَلهايى است كه براى مردم مى زنيم به اميد آنكه تفكر كنند.

در جايى ديگر به بهره گيرى از نيروى تفكر اشاره كرده است .(225)

در سخنان گهربار معصومين (ع ) اهميت تفكر و پرورش انديشه مورد توجه قرار گرفته است و به نتايج پر بار آن اشاره شده است .

پيامبر(ص ) مى فرمايد:

(... اَكْثِرُوا التَّفَكُّرَ)(226)

زياد تفكر كنيد.

على (ع ) به نتيجه تفكر اشاره كرده مى فرمايد: