يك شتر است و اگر كمى از گوشت را نيز بريده ديه آن دو شتر است و اگر سبب ورم چشم ضربه ديگر باشد بايد ارش بدهد به شرحى كه ذكر مى‌شود و اگر سبب همان بريدگى باشد هر يك از ارش و ديه بريدگى زيادتر باشد بايد بدهد (2) اگر عمق بريدگى زياد است و لكن به پرده نازك سفيد فاصل بين گوشت و استخوان نرسيده ديه آن سه شتر است و اگر به آن پرده رسيده و لكن آن را نبريده چهار شتر و اگر پرده را نيز پاره كرده پنج شتر است (3) ديه بريدگى كه در دست است نصف ديه بريدگى سر است به شرحى كه در جواب اوّل ذكر شد و امّا ديه نقص در دست اگر شكستگى استخوان يا شلل نباشد ارش بايد بدهد يعنى فرض شود مصدوم عبد است و قيمت آن بدون عيب و با عيب مزبور تعيين شود تفاوت بين قيمت صحيح و معيب را ارش گويند و در صورتى كه سبب اين عيب همان بريدگى باشد هر يك از ارش يا ديه بريدگى زيادتر است آن را بايد بدهد. (4) هر مقدار جراحت بر اعضاء بدن وارد شود لازم است ديه آن عضو چنانچه ديه مقدّره داشته باشد با ديه سر كه ديه قتل است سنجيده شود و بهمان نسبت براى جراحت وارده بر عضو، ديه تعيين گردد مثلا ديه يك دست، نصف ديه سر است پس ديه جراحت يك دست نصف ديه جراحت سر است و چنانچه ديه مقدّره نداشته باشد بايد ارش بدهد و جراحات عديده ديات عديده دارد و امّا آثار ديگر ضرب، ديه سرخى كه در اثر ضرب بر بدن حادث شود سه ربع دينار است و ديه كبودى يك دينار و نصف است و ديه سياهى سه دينار و بعدد نقطه‌هاى سرخ و يا سبز و كبود يا سياه ديه بايد داده شود و دينار يك مثقال شرعى طلاى مسكوك است كه هجده نخود است.

س 99

- در مورد شكستن لگن با حفظ منافع، چه مقدار ديه تعلق مى‌گيرد چون لگن دو قسمت است كه هر يك از پاها به يك لگن متّصل است و اين طور كه نشان مى‌دهد غير از بعصوص و عصعص است آيا لگن، ديه كامل دارد يا به نسبت پا و در نتيجه هر گاه شكستگى سالم شود، چهار پنجم يك پنجم نصف ديه كامله است؟

ج‌

- در فرض سؤال، اگر يك طرف لگن كه به يك پا ارتباط دارد بشكند و بعدا با معالجه بهبودى پيدا كرده و سالم شود ظاهرا ديه، چهار پنجم يك پنجم نصف ديه كامله است كه هشتاد دينار باشد يا به اين نسبت از بقيّه مصاديق ديه است.