و در صورتى كه جايز نباشد تصرف در پولهائى كه گرفته چه صورت دارد.

ج‌

- جايز نيست و به منزله بيع بلا مبيع است و تصرف در پولهائى كه گرفته حرام است بلى اگر شخصى كه سفته در دست دارد وكيل باشد كه براى امضاء كننده سفته كه اعتبار دارد قرض كند و بعد خودش از او قرض كند و در رأس موعد قرض او را به بانك بپردازد اشكال ندارد ولى معمول در بين مردم بر خلاف اين است.

س 89

- خريد و فروش چك در بازار رواج دارد آيا حلال است يا حرام‌

ج‌

- چك غير تضمين شده به منزله سند است و فى نفسه ماليت ندارد و در صورت بري‌ء بودن ذمه دهنده چك خريد و فروش آن صحيح نيست بلى اگر فروشنده چك طلبكار باشد مى‌تواند ذمه مديون را بفروشد و اگر يكى از عوضين اسكناس باشد فروش آن بكم و زياد جايز است.

(معامله سلف)

س 90

- شخصى كه شغلش خريد و فروش روغن و كره باشد با فروشنده قرار مى‌گذارد كه مقدار عوائد يك ساله كه مثلا سيصد كيلو روغن باشد بفروشد و فروشنده مى‌گويد من عوائد گاو خودم را كه روغن باشد بمقدار سيصد كيلو به قرار هر كيلوئى ده تومان كه جمع سه هزار تومان باشد مى‌فروشم و پول را نقدا از شما مى‌گيرم و به اضافه مبلغ يك هزار تومان وجه بعنوان كمك هم بمن بدهى كه در خاتمه سال به شما مسترد بدارم طرفين معامله راضى مى‌شوند و خريدار روغن ماهى يك مرتبه يا بيشتر مى‌رود به تفاوت وقت روغن مى‌كشد در منزلش لكن آخر سال كه شد روغن تماما كشيده نمى‌شود مثلا صد كيلو مى‌ماند و قيمت روغن زياد يا كمتر مى‌گردد و يا اين كه محلى را خريدار در نظر داشت بفروشد خيلى بيشتر از خريدش مى‌باشد مى‌تواند تفاوت قيمت زياده روغن را با فروشنده محاسبه كند يا همان قدر كه خريده و پول داده بگيرد.