فروش مى‌باشد كه اگر از مؤنه سال، اضافه باشد واجب است خمس آن را بدهند و ميوه، جزء عوائد سال فروش خود ميوه است.

س 138

- بنده حساب سال دارم و زمينى را ده سال قبل، با پول تخميس شده خريدم كه قيمت سوقيّه فعليش ده برابر شده و تا مقدارى، ترقّى قيمت، ناشى از زحمات و مصارفى- از قبيل بناء خانه و غرس اشجار و حفر چاه- است كه انجام داده‌ام و فعلا مالك قبلى، زمين را از طريق اجبار، با كمك اهل جور باين عنوان كه زمين را نفروخته‌ام با پرداخت يك و نيم برابر قيمت اوّلى بعنوان مصالحه از من گرفت و بنده به جهت اين كه خيلى خسارت نكشم اين پول را گرفتم با اين كه هشت و نيم برابر، قيمت قبلى از قيمت سوقيّه فعلى كمتر است اكنون تكليف بنده بر فرض رضايت و يا عدم رضايت چيست؟ مقصود اينست كه ما زاد از قيمت اوّليه، لازم التخميس است يا نه؟.

ج‌

- اگر خانه و حفر چاه و غرس اشجار براى سكونت و استفاده شخصى باشد خمس ندارد و اگر براى مؤنه نبوده واجب است خمس غير زمين داده شود اگر چه بعد از تعلّق خمس و مسامحه در ادا، ديگرى آن را غصب كند و امّا زيادى پول آن، با رضايت در مصالحه، جزء عوائد سال، محسوب است و در زائد بر مؤنه سال، خمس لازم است، و هم چنين است اگر مصالحه نكرده باشد و بعنوان تقاصّ، از غاصب گرفته باشد از عوائد سال محسوب و در زائد بر مؤنه آن، خمس لازم است.

س 139

- اگر شخصى مالى را به ارث، مالك شده و بعد ترقّى سوقى پيدا كرد اين اضافه را بايد تخميس نمايد يا نه؟ مثلا اگر زمين يا باغى مبلغ هزار تومان قيمت داشت و بعد از انتقال به وارث و پس از چند سال كه در ملك او مانده ده هزار تومان قيمت باغ و يا زمين شد آن نه هزار تومان، خمس دارد يا نه؟ و سؤال ديگر اين كه اگر كسى زمين زراعتى دارد و خمس آن را داده يا آن را با پول مخمّس خريدارى نموده و چند سال بر آن گذشته و ترقّى قيمت پيدا كرده چنانچه زمين مذكور را با زمين ديگر يا با خانه زائد بر مؤنه كه مى‌خواهد آن را نگاه دارد و اجاره دهد معاوضه نمايد و مقدارى هم پول بدهد يا سر به سر معاوضه كند آيا مقدارى كه ترقّى قيمت پيدا كرده خمس دارد يا خير؟.