افطار كرده و برگرديد و در حالى كه روزه نيستيد زراعت را جمع آورى كنيد ولى قضاى آن را بعد بايد بگيريد و اگر مسافرت نكرديد واجب است روزه بگيريد تا وقتى كه اتمام آن حرج باشد و قدرت نداشته باشيد آن را تمام نماييد.

بر پير مرد و پير زن روزه واجب نيست‌

س 96

- ما تقول يا سيّدى فى الشّيخ و الشّيخة، افطارهما رخصة او عزيمة و هل يشترط فى الجواز قيد المشقّة او لا فلو تحمّلا المشقّة و صاما صحّ صومهما ام لا لأنّه عزيمة و فى التّكفير لا بدّ ان يكون المدّ عينا او يكفى القيمة و هل يجوز الدّفع إلى الفقير بدون اظهار كونه بعنوان الاطعام فلو صرف الفقير فى غير الطّعام من حوائجه و عياله يكفى ام لا و هل يجوز اداء كفّارة الايّام المتعدّدة إلى فقير واحد ام لا؟.

ج‌

- الظّاهر انّ افطارهما رخصة لا عزيمة فلو صاما صحّ صومهما و يكفى فى جوازه المشقّة الملازمة للهرم بحسب الغالب و ان لم يبلغ حدّ الحرج الرّافع للتّكليف و لا يكون المدّ الّا عينا و لا يلزم ان يصرف فى الطّعام بل للفقير ان يفعل فيه ما شاء و يجوز اعطاء كفّارة الايّام المتعدّدة إلى فقير واحد.

كسى كه به جهت اعتياد نمى‌تواند روزه بگيرد

س 97

- شخصى تقريبا شصت سال دارد و در اين مدّت، هميشه مريض و معتاد به ترياك و در روز به وقت معيّن، بايد ترياك بكشد و از اين كار خود نادم و پشيمان است چون از فرائض دينيّه عقب مانده و در ماه مبارك رمضان هم هيچ قادر بر روزه گرفتن نيست، تكليف اين شخص چيست؟.

ج‌

- در فرض مسأله كه نمى‌تواند ترك كند تكليف او اين است كه از مفطرات، غير از كشيدن ترياك امساك كند و آن را هم بمقدار ضرورت، اكتفا كند در اين صورت إن شاء اللَّه چيزى بر او نيست.

س 98

- شخصى چنان معتاد به سيگار است كه ترك سيگار او را مانند ديوانگان مى‌سازد، تكليف اين شخص راجع به روزه چيست؟.

ج‌

- تصميم بگيرد سيگار نكشد و روزه را هم بگيرد.

اگر زن براى جلوگيرى از حيض، دارو، مصرف نمايد

س 99

- اگر زن در ماه مبارك رمضان قرص بخورد كه جلوى عادت را