را به گمراهى كشاندند)، آنها هرگز توانايى شنيدن (حق را) نداشتند و (حقايق را) نمى‌ديدند.

21- آنان كسانى هستند كه سرمايه وجود خود را از دست دادند و تمام معبودهاى دروغين از نظرشان گم شدند.

22- (بهمين دليل) آنها مسلما در سراى آخرت از همه زيانكارترند.

تفسير: زيانكارترين مردم‌

در تعقيب آيه گذشته كه سخن از قرآن و رسالت پيامبر ص به ميان آمده آورده، آيات مورد بحث سرنوشت منكران، و نشانه‌ها، و پايان و عاقبت كارشان را تشريح مى‌كند.

در نخستين آيه مى‌فرمايد:" چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه بر خدا دروغ مى‌بندد" (وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً).

يعنى نفى دعوت پيامبر راستين در واقع نفى سخنان خدا است و آن را به دروغ نسبت دادن، اصولا تكذيب پيامبر تكذيب خدا است، و دروغ بستن بر كسى كه جز از طرف خدا سخن نمى‌گويد، دروغ بستن بر ذات پاك خدا محسوب مى‌شود [1] همانگونه كه تا كنون مكرر گفته‌ايم در قرآن مجيد در چندين آيه گروهى به عنوان ستمكارترين مردم با تعبير" اظلم" معرفى شده‌اند، در حالى كه ظاهرا كارهاى آنها با هم مختلف است و ممكن نيست چند گروه با داشتن چند كار مختلف هر كدام ستمكارترين مردم شمرده شوند، بلكه بايد گروهى" ستمكار" يا" ستمكارتر" و گروه ديگرى" ستمكارترين" بوده باشند.

[1] اينكه بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه منظور از اين جمله پاسخ به كسانى است كه مى‌گفتند پيامبر بر خدا افترا بسته، بسيار بعيد است زيرا آيه قبل و آيات بعد با اين تفسير تناسب ندارد، بلكه مناسب آن است كه اشاره به كفار بوده باشد.