[- چگونه پيامبر ممكن است ابلاغ را تاخير بيندازد؟]

2- در اينجا سؤالى پيش مى‌آيد كه: چگونه پيامبر ص ممكن است ابلاغ آيات الهى را تاخير اندازد، و يا اصولا از ابلاغ آنها خوددارى كند؟ با اينكه پيامبر ص معصوم است و هيچگونه گناه و خطايى از او سر نمى‌زند.

پاسخ اين است كه هر گاه پيامبر ص مامور به ابلاغ فورى حكمى باشد مسلما بدون واهمه آن را ابلاغ خواهد كرد، ولى گاه مى‌شود كه وقت ابلاغ وسيع است، و پيامبر روى ملاحظاتى آنهم نه ملاحظاتى كه به شخص خودش باز گردد، بلكه ملاحظاتى كه جنبه عمومى و دفاع از مكتب دارد، ابلاغ آن را به عقب مى‌اندازد و اين مسلما گناه نيست، همانگونه كه نظير آن را در سوره" مائده" آيه 67 خوانديم كه خداوند به پيامبر ص تاكيد مى‌كند كه آيات الهى را ابلاغ نمايد و از تهديدهاى مردم نهراسد، و خدا او را حفظ خواهد كرد (يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ‌).

در واقع با اينكه تاخير ابلاغ در اينجا ممنوع نبود، ولى سرعت در آن كه توام با نشان دادن قاطعيت بوده اولى محسوب مى‌شده است، خداوند به اين طريق مى‌خواهد پيامبرش را از نظر روانى تقويت كند و قاطعيت او را در مقابل مخالفان بيشتر سازد كه از جار و جنجال و در خواستهاى بى‌اساس و بهانه جوييهاى مسخره آنان وحشتى به خود راه ندهد.

[" ام" در (أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ‌)]

3- در باره معنى" ام" در آغاز آيه دوم (أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ‌ ...) مفسران دو احتمال داده‌اند يكى اينكه به معنى" او" (يا) بوده باشد و ديگر اينكه به معنى" بل" (بلكه) است.

در صورت اول معنى آيه چنين مى‌شود كه: شايد تو آيات ما را از ترس بهانه جوييهاى مخالفان بر آنها تلاوت نكردى، يا اينكه آيات را خواندى ولى آنها