4- خلود در آيات مورد بحث.

آيا" خلود" در آيات مورد بحث به معنى جاودانگى است و يا همان مفهوم مدت طولانى را كه مفهوم لغوى آن است مى‌رساند.

بعضى از مفسران از نظر اينكه خلود در اينجا مقيد به‌ ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ‌ شده (ما دام كه آسمانها و زمين بر پا است) خواسته‌اند چنين نتيجه بگيرند كه خلود در اين مورد خاص به معنى جاودانگى نيست، زيرا آسمانها و زمينها، ابديت ندارند و طبق صريح قرآن زمانى فرا مى‌رسد كه آسمانها در هم پيچيده مى‌شود و اين زمين ويران مى‌گردد و تبديل به زمين ديگرى مى‌گردد [1] ولى با توجه به اينكه اينگونه تعبيرات در ادبيات عرب معمولا كنايه از ابديت و جاودانگى است، آيات مورد بحث نيز خلود را به معنى جاودانگى بيان مى‌كند.

مثلا عرب مى‌گويد: اين وضع بر قرار خواهد بود ما لاح كوكب (ما دام كه ستاره‌اى مى‌درخشد) يا ما لاح الجديدان (ما دام كه شب و روز وجود دارد) يا ما اضاء فجر (ما دام كه صبح مى‌درخشد) يا ما اختلف الليل و النهار (ما دام كه شب و روز پى در پى فرا مى‌رسد) و مانند اينها كه همه كنايه از جاودانگى است.

در كلام امام امير مؤمنان على ع در نهج البلاغه مى‌خوانيم:

هنگامى كه بعضى از خرده‌گيران ناآگاه به امام ايراد كردند كه چرا در تقسيم بيت المال رعايت مساوات مى‌كند و بعضى را براى تحكيم پايه‌هاى حكومت به ديگران ترجيح نمى‌دهد، امام ناراحت شد و فرمود:

أ تامرونى ان اطلب النصر بالجور فيمن وليت عليه و اللَّه لا اطور به ما سمر سمير و ما ام نجم فى السماء نجما

:" آيا به من مى‌گوئيد براى پيروزى دست به ستم نسبت به كسانى‌

[1] آيه 48 ابراهيم و آيه 104 انبياء.