پنج گروه گرديده كه چهار گروهشان واقعا معذورند، و يك گروه منافقند و غير معذور! در آيه نخست مى‌گويد:" كسانى كه ضعيف و ناتوان هستند (بر اثر پيرى و يا نقص اعضاء همچون فقدان بينايى) همچنين" بيماران" و" آنها كه وسيله لازم براى شركت در ميدان جهاد در اختيار ندارند" بر آنها ايرادى نيست كه در اين برنامه واجب اسلامى شركت نكنند" (لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى‌ وَ لا عَلَى الَّذِينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ‌).

اين سه گروه در هر قانونى معافند، و عقل و منطق نيز معاف بودن آنها را امضاء مى‌كند، و مسلم است كه قوانين اسلامى در هيچ مورد از منطق و عقل جدا نيست.

كلمه" حرج" در اصل به معنى مركز اجتماع چيزى است، و از آنجا كه اجتماع و انبوه جمعيت توام با تنگى و ضيق مكان و كمبود جا است، اين كلمه به معنى" ضيق و تنگى" و" ناراحتى" و" مسئوليت و تكليف" آمده است، و در آيه مورد بحث به معنى اخير يعنى مسئوليت و تكليف مى‌باشد.

سپس يك شرط مهم براى حكم معافى آنها بيان كرده، مى‌گويد" اين در صورتى است كه آنها از هر گونه خير خواهى مخلصانه درباره خدا و پيامبرش دريغ ندارند" (إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ‌).

يعنى گر چه آنها توانايى گرفتن سلاح بدست و شركت در ميدان نبرد ندارند ولى اين توانايى را دارند كه با سخن و طرز رفتار خود مجاهدان را تشويق كنند و مبارزان را دلگرم سازند، و روحيه آنها را با شمردن ثمرات جهاد تقويت كنند و به عكس تا آنجا كه توانايى دارند در تضعيف روحيه دشمن و فراهم آوردن مقدمات شكست آنها كوتاهى نورزند، زيرا كلمه" نصح" كه در اصل به معنى اخلاص است كلمه جامعى است كه هر گونه خير خواهى و اقدام مخلصانه را