3- در آخرين آيه مورد بحث خوانديم كه اكثر بت پرستان و مشركان دنبال گمان و پندار خويشند، در اينجا اين سؤال پيش مى‌آيد كه چرا نفرموده است همه آنها، زيرا مى‌دانيم تمام بت پرستان در اين پندار باطل شريكند كه بتها را معبودهاى به حق و مالكان نفع و ضرر و شفيعان درگاه خدا مى‌پندارند، و به همين جهت بعضى ناچار شده‌اند كه كلمه اكثر را به معنى تمام تفسير كنند و معتقدند كه اين كلمه گاهى به معنى تمام آمده است.

ولى اين پاسخ چندان قابل ملاحظه نيست و بهتر اين است كه بگوئيم بت پرستان دو گروهند يك گروه كه اكثريت را تشكيل مى‌دهند افرادى خرافى و نادان و بيخبرند و تحت تاثير پندارهاى غلطى قرار گرفته و بتها را براى پرستش برگزيده‌اند، اما گروه ديگرى كه اقليت را تشكيل مى‌دهند رهبران سياه دل و آگاهى هستند كه با علم و اطلاع از بى اساس بودن بت پرستى براى حفظ منافع خويش، مردم را به سوى بتها دعوت مى‌كنند، و به همين دليل خداوند تنها به گروه اول پاسخ مى‌گويد چرا كه قابل هدايتند و اما گروه دوم را كه آگاهانه اين راه غلط را مى‌پيمايند مطلقا مورد اعتنا قرار نداده است.

4- گروهى از علماى اصول، آيه فوق و مانند آن را دليل بر آن مى‌دانند كه ظن و گمان به هيچوجه، حجت و سند نمى‌تواند باشد و تنها دلائل قطعى است كه مى‌تواند مورد اعتماد قرار گيرد.

اما گروهى ديگر با توجه به اينكه در ميان دلائل فقهى، دلائل ظنى فراوان داريم (مانند حجت بودن ظواهر الفاظ و شهادت دو شاهد عادل و يا خبر واحد ثقه و امثال آن) مى‌گويند آيه فوق دليل بر اين است كه قاعده اصلى در مساله ظن، عدم حجيت است، مگر اينكه با دليل قطعى حجت بودن آن ثابت گردد مانند چند مثال بالا.

ولى انصاف اين است كه آيه فوق تنها سخن از پندارهاى بى اساس و گمانهاى‌