به عصر پيامبر ص نداريم".

ولى بعدا اضافه مى‌كند:" قبول داريم كه مفهوم آيه اين است و در هر زمانى بايد معصومى باشد، اما ما اين معصوم را مجموع امت مى‌دانيم نه يك فرد!، و به تعبير ديگر اين آيه دليل بر حجيت اجماع مؤمنين و عدم خطاى مجموع امت است" [1]:

به اين ترتيب فخر رازى نيمى از راه را به خوبى پيموده، اما در نيمه دوم گرفتار اشتباه شده است، اگر او به يك نكته كه در متن آيه است توجه مى‌كرد نيمه دوم راه را نيز بطور صحيح مى‌پيمود، و آن اينكه اگر منظور از صادقان مجموع امت باشد، خود اين" پيرو" نيز جزء آن مجموع است، و در واقع پيرو جزئى از پيشوا مى‌شود، و اتحاد تابع و متبوع خواهد شد، در حالى كه ظاهر آيه اين است كه پيروان از پيشوايان، و تابعان از متبوعان جدا هستند (دقت كنيد).

نتيجه اينكه آيه فوق از آياتى است كه دلالت بر وجود معصوم در هر عصر و زمان مى‌كند.

پاسخ اين سؤال نيز روشن است و آن اينكه مخاطب تنها اهل يك عصر نيستند، بلكه آيه تمام اعصار و قرون را مخاطب ساخته و مسلم است كه مجموع مخاطبين همه اعصار با جمعى از صادقين خواهند بود، و به تعبير ديگر چون در هر عصرى معصومى وجود دارد، هنگامى كه همه قرون و اعصار را مورد توجه قرار دهيم سخن از جمع معصومان به ميان خواهد آمد، نه از يك فرد.

شاهد گوياى اين موضوع آن است كه در عصر پيامبر ص جز او كسى‌

[1] تفسير فخر رازى جلد 16 صفحه 220- 221.