توبه و جبران همانگونه كه از آيات متعددى از قرآن مجيد استفاده مى‌شود توبه تنها ندامت و پشيمانى از گناه نيست، بلكه بايد توام با اصلاح و جبران نيز باشد، اين جبران مخصوصا ممكن است به صورت كمكهاى بلا عوض به نيازمندان باشد چنان كه در آيات فوق، و در داستان" ابو لبابه" خوانديم.

و اين تفاوت نمى‌كند كه گناه يك گناه مالى باشد، يا گناه ديگر، همانگونه كه در مسئله متخلفان از جنگ تبوك خوانديم، در واقع هدف اين است كه روح آلوده به گناه، با عمل صالح و شايسته‌اى شستشو شود، و پاكى نخستين و فطرى را بازيابد.

اشاره به اينكه كسى تصور نكند اگر در خلوتگاه يا در ميان جمع عملى را انجام مى‌دهد از ديدگاه علم خدا مخفى و پنهان مى‌ماند، بلكه علاوه بر خداوند، پيامبر ص و مؤمنان نيز از آن آگاهند.

توجه و ايمان به اين حقيقت چه اثر عميق و فوق العاده‌اى در پاكسازى اعمال و نيات دارد، معمولا اگر انسان حس كند حتى يك نفر مراقب او است وضع خود را چنان مى‌كند كه مورد ايراد نباشد تا چه رسد به اينكه احساس نمايد كه خدا و پيامبر ص و مؤمنان از اعمال او آگاه مى‌شوند.

اين آگاهى مقدمه پاداش و يا كيفرى است كه در جهان ديگر در انتظار او است، لذا به دنبال اين جمله مى‌افزايد:" و به زودى به سوى كسى كه آگاه‌