نخستين با چه مشكلاتى روبرو بودند؟ چگونه آنها را شكنجه و آزار مى‌دادند، ناسزا مى‌گفتند، متهم مى‌كردند، به زنجير مى‌كشيدند و نابود مى‌نمودند.

ولى با اين همه گروهى با اراده آهنين و عشق سوزان و عزم راسخ و ايمان عميق در اين راه گام گذاردند و به استقبال انواع خطرها رفتند.

در اين ميان سهم مهاجران نخستين از همه بيشتر بود، و به دنبال آنها انصار نخستين يعنى آنهايى كه با آغوش باز از پيامبر ص به مدينه دعوت كردند، و ياران مهاجر او را همچون برادران خويش مسكن دادند، و از آنها با تمام وجود خود دفاع كردند، و حتى بر خويشتن نيز مقدم داشتند.

و اگر مى‌بينيم در آيه فوق به اين دو گروه اهميت فوق العاده‌اى داده شده است به خاطر همين موضوع است.

ولى با اين حال قرآن مجيد- آن چنان كه روش هميشگى او است- سهم ديگران را نيز ناديده نگرفته است و به عنوان" تابعين به احسان" از تمام گروه‌هايى كه در عصر پيامبر و يا زمانهاى بعد به اسلام پيوستند، هجرت كردند، و يا مهاجران را پناه دادند و حمايت نمودند ياد مى‌كند، و براى همه اجر و پاداشهاى بزرگى را نويد مى‌دهد.

2- تابعين چه اشخاصى بودند؟

اصطلاح گروهى از دانشمندان بر اين است كه كلمه" تابعين" را تنها به شاگردان صحابه مى‌گويند، يعنى آن عده‌اى كه پيامبر ص را نديدند اما بعد از پيامبر ص به روى كار آمدند و علوم و دانشهاى اسلامى را وسعت بخشيدند، و به تعبير ديگر اطلاعات اسلامى خود را بدون واسطه از صحابه پيامبر ص گرفتند.

ولى همان گونه كه در بالا گفتيم مفهوم آيه از نظر لغت به اين گروه، محدود نمى‌شود، بلكه تعبير" تابعين به احسان" تمام گروه‌هايى را كه در عصر و زمان‌