به تعبير ديگر آنچه خدا از آنها خواسته انجام داده‌اند، و آنچه آنها از خدا خواسته‌اند به آنان بخشيده، بنا بر اين هم خدا از آنها راضى است و هم آنان از خدا راضى هستند.

با اينكه جمله گذشته همه مواهب و نعمتهاى الهى را در برداشت (مواهب مادى و معنوى، جسمانى و روحانى) ولى بعنوان تاكيد و بيان" تفصيل" بعد از" اجمال" اضافه مى‌كند:" خداوند براى آنها باغهايى از بهشت فراهم ساخته كه از زير درختانش نهرها جريان دارند" (وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي تَحْتَهَا الْأَنْهارُ).

از امتيازات اين نعمت آن است كه جاودانى است و" همواره در آن خواهند ماند" (خالِدِينَ فِيها أَبَداً).

" و مجموع اين مواهب معنوى و مادى براى آنها پيروزى بزرگى محسوب مى‌شود" (ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ‌).

چه پيروزى از اين برتر كه انسان احساس كند آفريدگار و معبود و مولايش از او خشنود است و كارنامه قبولى او را امضا كرده؟ و چه پيروزى از اين بالاتر كه با اعمال محدودى در چند روز عمر فانى مواهب بى‌پايان ابدى پيدا كند.

در اينجا به چند نكته مهم بايد توجه كرد:

1- موقعيت پيشگامان‌

در هر انقلاب وسيع اجتماعى كه بر ضد وضع نابسامان جامعه صورت مى‌گيرد پيشگامانى هستند كه پايه‌هاى انقلاب و نهضت بر دوش آنها است، آنها در واقع وفادارترين عناصر انقلابى هستند، زيرا به هنگامى كه پيشوا و رهبرشان از هر نظر تنها است گرد او را مى‌گيرند، و با اينكه از جهات مختلف در محاصره قرار دارند و انواع خطرها از چهار طرف آنها را احاطه كرده و دست از يارى و فدا كارى برنمى‌دارند.

مخصوصا مطالعه تاريخ، آغاز اسلام را نشان مى‌دهد كه پيشگامان و مؤمنان‌