مسلمانان با دشمن نيرومندشان با پيروزى غير منتظره‌اى پايان گرفت‌ [1]

اكنون كه چگونگى غزوه بدر را به طور فشرده دانستيم به تفسير آيات سوره باز مى‌گرديم، در نخستين آيه مورد بحث اشاره به وعده پيروزى اجمالى خداوند در جريان جنگ بدر شده، و مى‌گويد:" به ياد بياوريد هنگامى را كه خداوند به شما وعده داد كه يكى از دو گروه (كاروان تجارى قريش يا لشكر آنها) در اختيار شما قرار خواهد گرفت" (وَ إِذْ يَعِدُكُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ أَنَّها لَكُمْ‌) اما شما براى پرهيز از دردسرهاى جنگ و تلفات و ناراحتيهاى ناشى از آن" دوست مى‌داشتيد كاروان در اختيارتان قرار بگيرد، نه لشكر قريش" (وَ تَوَدُّونَ أَنَّ غَيْرَ ذاتِ الشَّوْكَةِ تَكُونُ لَكُمْ‌).

در روايات آمده است كه پيامبر ص به آنها فرمود: إِحْدَى الطَّائِفَتَيْنِ‌ لكم اما العير و اما النفير كه" عير" به معنى كاروان و" نفير" به معنى لشكر است ولى همانطور كه در آيه ملاحظه مى‌كنيد به جاى لشكر،" ذاتِ الشَّوْكَةِ" و به جاى كاروان" غَيْرَ ذاتِ الشَّوْكَةِ" تعبير شده است.

اين تعبير، نكته لطيفى در بر دارد، زيرا" شوكة" كه به معنى قدرت و شدت است در اصل از" شوك" به معنى" خار" گرفته شده، سپس به سر نيزه‌هاى سربازان و بعد از آن به هر گونه اسلحه،" شوكة" گفته شده، و از آنجا كه سلاح نشانه قدرت و شدت است به هر گونه قدرت و شدت نيز، شوكة اطلاق مى‌شود.

بنا بر اين" ذات شوكة" به معنى سربازان مسلح، و" غير ذات شوكة" به‌

[1] تفسير نور الثقلين جلد 2 از صفحه 121 تا 136 و مجمع البيان جلد 4 از صفحه 521 تا 523 (باختصار و تلخيص و در پاره‌اى از موارد با توضيح).