اگر منظور بيان اين باشد كه خدا و خلق يكى هستند نبايد نسبت فعل را به صورتى براى آنها اثبات و به صورتى از آنها نفى كند اين نفى و اثبات خود دليل بر تعدد مخلوق و خالق است و اگر فكر خود را از پيش داورى‌هاى نادرست و تعصب آميز خالى كنيم خواهيم ديد كه آيه ارتباطى با هيچيك از مكتب‌هاى انحرافى ندارد، بلكه تنها به مكتب واسطه و" امر بين الامرين" اشاره مى‌كند آنهم بخاطر يك هدف تربيتى يعنى از ميان بردن آثار غرور كه معمولا بعد از پيروزى‌ها، دامنگير افراد مى‌شود.

در پايان آيه اشاره به نكته مهم ديگرى مى‌كند و آن اين كه: ميدان بدر يك ميدان آزمايش براى مسلمانان بود" و خدا مى‌خواست مؤمنان را از سوى خود به وسيله اين پيروزى بيازمايد" (وَ لِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً).

" بلاء" در اصل به معناى آزمايش كردن است منتهى گاهى بوسيله نعمتهاست كه آن را" بلاء حسن" مى‌گويند و گاهى بوسيله مصيبت‌ها و مجازات‌هاست كه به آن" بلاء سى‌ء" گفته مى‌شود، چنان كه در باره بنى اسرائيل مى‌خوانيم‌ وَ بَلَوْناهُمْ بِالْحَسَناتِ وَ السَّيِّئاتِ‌:" آنها را بوسيله نعمتها و مصائب آزموديم" (اعراف 168).

خدا مى‌خواست در اين نخستين برخورد مسلحانه مؤمنان با دشمنان نيرومند طعم پيروزى را به آنها بچشاند و نسبت به آينده اميدوار و دلگرم سازد، اين موهبت الهى آزمونى براى همه آنها بود، ولى هرگز نبايد آنها از اين پيروزى نتيجه منفى بگيرند و گرفتار غرور شوند، دشمن را كوچك بشمرند، خودسازى و آمادگى را فراموش كنند، و از اتكاى به لطف پروردگار غفلت نمايند.

لذا با اين جمله آيه را تمام مى‌كند كه" خداوند هم شنواست و هم داناست" (إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ‌).

يعنى خدا صداى استغاثه پيامبر و مؤمنان را شنيد و از صدق نيت و اخلاص آنها آگاه و با خبر بود، و به همين دليل همگى را مشمول لطف قرار داد و بر