حتى اذا بلغ الى السماء نادى مناد اهبطوا به الى سجين‌

:" اما مؤمنان، اعمال و ارواحشان به سوى آسمانها برده مى‌شود و درهاى آسمان به روى آنها گشوده خواهد شد، اما كافر روح و عملش را بالا مى‌برند تا به آسمان برسد در اين هنگام كسى صدا مى‌زند آن را به سوى سجين (دوزخ) پائين ببريد" [1] به همين مضمون رواياتى نيز از پيغمبر اكرم ص در تفسير طبرى و ساير تفاسير در ذيل آيه مورد بحث نقل شده است.

ممكن است منظور از آسمان در اينجا معنى ظاهر آن باشد، و نيز ممكن است كنايه از مقام قرب خدا بوده باشد، همانطور كه در آيه 9 سوره فاطر مى‌خوانيم:

إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ‌:" سخنان پاكيزه به سوى او بالا مى‌روند و عمل صالح را ترفيع مى‌دهد".

سپس اضافه مى‌كند:" آنها وارد بهشت نخواهند شد، تا زمانى كه شتر از سوراخ سوزن بگذرد"! (وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ).

اين تعبير كنايه لطيفى از محال بودن اين امر است، در واقع براى اينكه عدم امكان دخول اين افراد در بهشت به صورت يك مساله حسى درآيد، اين مثال انتخاب شده است، تا همانطور كه هيچكس ترديد ندارد كه ممكن نيست شتر با آن جثه بزرگش از سوراخ باريك سوزن عبور كند، همين طور مسلم بدانند راهى براى ورود افراد بى‌ايمان متكبر در بهشت مطلقا موجود نيست!.

" جمل" در لغت به معنى شترى است كه تازه دندان برآورده، ولى يكى از معانى جمل طنابهاى محكمى كه كشتى‌ها را با آن مهار مى‌كنند، نيز مى‌باشد [2] و از آنجا كه طناب و سوزن تناسب بيشترى با هم دارند، بعضى اين معنى را در تفسير

[1] مجمع البيان ذيل آيه مورد بحث.

[2] به كتاب" تاج العروس" و" قاموس" و ماده جمل مراجعه كنيد.