تفسير:

از اين آيه به بعد قسمتهاى مختلفى از سرنوشت شومى كه در انتظار افترا گويان و تكذيب‌كنندگان آيات خدا است، بيان شده، نخست به چگونگى حال آنها به هنگام مرگ اشاره كرده مى‌گويد:" چه كسى ستمكارتر است از آنها كه بر خدا دروغ مى‌بندند و يا آيات او را تكذيب مى‌كنند"؟! (فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‌ عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآياتِهِ‌).

همانطور كه در سوره انعام ذيل آيه 21 اشاره كرده‌ايم، در چندين آيه از قرآن با تعبيرهاى مختلفى،" ستمكارترين مردم" معرفى شده‌اند، ولى صفاتى كه براى آنها بيان شده همه به يك ريشه باز مى‌گردد و آن شرك و بت‌پرستى و تكذيب آيات پروردگار است، در آيه مورد بحث، علاوه بر تكذيب آيات الهى، تهمت و افتراء بر خدا به عنوان صفت بارز آنان، ذكر شده است.

با توجه به اينكه از ديدگاه قرآن، ريشه تمام بدبختيها شرك، و سرمايه همه سعادتها توحيد است، روشن مى‌شود كه چرا اين افراد گمراه و گمراه كننده، ستمكارترين مردمند، اينها هم به خويشتن ظلم مى‌كنند، هم به جامعه‌اى كه به آن تعلق دارند، بذر نفاق و پراكندگى را در همه جا مى‌پاشند و مانع بزرگى بر سر راه وحدت صفوف و پيشرفتها و اصلاحات واقعى هستند [1] سپس وضع آنها را به هنگام مرگ چنين توصيف مى‌كند" آنان چند روزى بهره خود را از آنچه برايشان مقدر شده است مى‌برند و از نعمتهاى مختلف سهم خود را مى‌گيرند، تا پيمانه عمرشان لبريز گردد و به اجل نهايى برسد، در اين هنگام فرشتگان ما كه مامور گرفتن ارواحند به سراغ آنها مى‌آيند" (أُولئِكَ يَنالُهُمْ نَصِيبُهُمْ مِنَ الْكِتابِ حَتَّى إِذا جاءَتْهُمْ رُسُلُنا يَتَوَفَّوْنَهُمْ‌).

[1] براى توضيح بيشتر به جلد پنجم تفسير نمونه صفحه 183 مراجعه فرمائيد.