" و هر گونه ستم و تجاوز به ناحق به حقوق ديگران" (وَ الْبَغْيَ بِغَيْرِ الْحَقِ‌).

" بغى" به معنى كوشش و تلاش براى بدست آوردن چيزى است، ولى غالبا به كوششهايى گفته مى‌شود كه براى غصب حق ديگران است و لذا مفهوم آن غالبا با مفهوم ظلم و ستم مساوى است.

روشن است توصيف" بغى" در آيه مورد بحث، به" غير الحق" از قبيل توضيح و تاكيد روى معنى" بغى" است.

سپس اشاره به مساله شرك كرده، مى‌گويد: و نيز پروردگار من، حرام كرده كه" شريكى بى‌دليل براى او قائل شويد" (وَ أَنْ تُشْرِكُوا بِاللَّهِ ما لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً).

در اينجا نيز روشن است كه جمله ما لم‌ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطاناً براى تاكيد و توجه به اين حقيقت است كه مشركان هيچگونه دليل و گواه منطقى و خردپسندى در كار خود ندارند، و كلمه" سلطان" به معنى هر گونه دليل و گواهى است كه باعث تسلط و پيروزى انسان بر مخالف مى‌شود.

آخرين چيزى را كه به عنوان محرمات روى آن تكيه مى‌كند" نسبت دادن چيزى به خدا بدون علم و آگاهى است" (وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ‌).

درباره سخن گفتن بدون علم، ذيل آيه 28 همين سوره نيز بحث كرده‌ايم.

در آيات قرآن و روايات اسلامى روى اين مساله زياد تاكيد شده و مسلمانان به شدت از گفتن چيزهايى كه نمى‌دانند، ممنوع شده‌اند، تا آنجا كه در حديثى از پيامبر اسلام ص نقل شده:

من افتى بغير علم لعنته ملائكة السماوات و الارض‌

:" آن كس كه بدون علم و آگاهى فتوا دهد، فرشتگان آسمان و زمين او را لعنت مى‌كنند" [1]

[1] عيون اخبار الرضا" ع" طبق نقل تفسير نور الثقلين جلد دوم صفحه 26.