نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 5 صفحه : 78
جداگانهاى
است و در زمينه تفاوت آنها احتمالات متعددى دادهاند كه بسيارى از آنها دليل و
شاهدى ندارد.
شايد بهترين
سخن در اين زمينه اين است كه گفته شود:
منظور
از" تقوا" كه نخستين بار ذكر شده همان احساس مسئوليت درونى است كه انسان
را به سوى تحقيق و بررسى درباره دين و نگاه كردن در معجزه پيامبر ص و جستجو در
باره حق مىكند و نتيجه آن ايمان و عمل صالح است، و به تعبير ديگر تا مرحلهاى از
تقوا در وجود انسان نبوده باشد به فكر تحقيق و جستجوى حق نمىافتد، و بنا بر اين
نخستين بار كه در آيه فوق سخن از تقوا به ميان آمده اشاره به اين مرحله از تقوا
است و اين منافات با آغاز آيه كه مىگويد" لَيْسَ
عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ ..."
ندارد، زيرا ايمان در آغاز آيه ممكن است به معنى تسليم ظاهرى بوده باشد ولى ايمانى
كه بعد از تقوا به وجود آيد ايمان واقعى است.
و دومين بار
كه سخن از تقوا به ميان آمده اشاره به تقوايى است كه در درون جان انسان نفوذ
مىكند و اثر آن عميقتر مىگردد و نتيجه آن ايمان مستقر و ثابتى است كه عمل صالح
جزء آن است، لذا در جمله دوم پس از ذكر ايمان سخنى از عمل صالح به ميان نيامده
تنها مىفرمايد: ثُمَّ اتَّقَوْا وَ آمَنُوا
... يعنى اين ايمان بقدرى نافذ و ثابت است كه نيازى به ذكر عمل صالح در تعقيب آن
نيست.
و در مرحله
سوم كه گفتگو از تقوا مىكند منظور تقوايى است كه به مرحله عالى خود رسيده بطورى
كه علاوه بر دعوت به انجام وظائف حتمى، دعوت به احسان يعنى كارهاى نيك نيز مىكند
حتى كارهايى كه از واجبات نيست.
خلاصه اينكه
هر يك از اين سه تقوا اشاره به مرحلهاى از احساس مسئوليت و پرهيزگارى است،"
مرحله ابتدايى"،" مرحله متوسط"، و" مرحله نهايى" و هر يك
قرينهاى در خود آيه دارد كه به اتكاى آن مىتوان مقصود را دريافت. بر خلاف
احتمالاتى كه بعضى از مفسرين در تفاوت اين سه تقوا و سه ايمان دادهاند كه فاقد
قرينه و شاهد است.
نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 5 صفحه : 78