آيا آزر پدر ابراهيم بود؟

كلمه" اب" در لغت عرب غالبا بر پدر اطلاق مى‌شود و چنان كه خواهيم ديد گاهى بر جد مادرى و عمو و همچنين مربى و معلم و كسانى كه براى ترتيب انسان به نوعى زحمت كشيده‌اند نيز گفته شده است، ولى شك نيست كه به هنگام اطلاق اين كلمه اگر قرينه‌اى در كار نباشد قبل از هر چيز" پدر" بنظر مى‌آيد.

اكنون اين سؤال پيش مى‌آيد كه آيا براستى آيه بالا مى‌گويد: آن مرد بت‌پرست (آزر) پدر ابراهيم بوده است؟ و آيا يك فرد بت‌پرست و بت‌ساز مى‌تواند پدر يك پيامبر اولوا العزم بوده باشد؟ و آيا وراثت در روحيات انسان اثر نامطلوبى در فرزند نخواهد گذارد؟

جمعى از مفسران سنى به سؤال اول پاسخ مثبت گفته و آزر را پدر واقعى ابراهيم مى‌دانند، در حالى كه تمام مفسران و دانشمندان شيعه معتقدند آذر پدر ابراهيم نبود، بعضى او را پدر مادر و بسيارى او را عموى ابراهيم دانسته‌اند.

قرائنى كه نظر دانشمندان شيعه را تاييد مى‌كند چند چيز است:

1- در هيچيك از منابع تاريخى اسم پدر ابراهيم،" آزر" شمرده نشده است، بلكه همه" تارخ" نوشته‌اند، در كتب عهدين نيز همين نام آمده است، جالب اينكه افرادى كه اصرار دارند پدر ابراهيم آزر بوده در اينجا به توجيهاتى دست زده‌اند كه به هيچ وجه قابل قبول نيست از جمله اينكه اسم پدر ابراهيم تارخ، و لقبش آزر بوده! در حالى كه اين لقب نيز در منابع تاريخى ذكر نشده است.

و يا اينكه آزر بتى بوده كه پدر ابراهيم او را پرستش مى‌كرده است در حالى كه اين احتمال با ظاهر آيه فوق كه مى‌گويد پدرش آزر بود به هيچ وجه سازگار نيست، مگر اينكه جمله يا كلمه‌اى در تقدير بگيريم كه آن هم بر خلاف ظاهر است.