حقوقى"، به اين معنى كه اگر مثلا مدرسه‌اى وقف بر محصلين خاصى بود، و كسى در آغاز مشمول شرايط بود و بعدا فاقد شرايط شد، اخراج او از آن مدرسه هيچ مانعى ندارد، و هم چنين اگر متولى مدرسه اختياراتى به خاطر رعايت مصالح مدرسه داشت، هيچ مانعى ندارد كه براى حفظ نظم و موقعيت آن، از آن اختيارات مشروع استفاده كند (بنا بر اين مطالبى كه در تفسير المنار در ذيل آيه بر خلاف اين مطلب ديده مى‌شود، ناشى از اشتباه طرد مذهبى با طرد حقوقى است).

" فتنه" در اينجا به معنى آزمايش است، [1] چه آزمايشى از اين سنگين‌تر كه اشراف و ثروتمندانى كه سالها عادت كرده‌اند حساب خود را به كلى از طبقات پائين جدا كنند، نه در شادى با آنها شريك باشند، و نه در غم و رنج، و حتى قبرهايشان هم از يكديگر فاصله داشته باشد، يك مرتبه تمام اين آداب و رسوم را در هم بشكنند، و اين زنجيرهاى عظيم را از دست و پاى خود بردارند و به آئينى به‌پيوندد كه پيشگامان آن به اصطلاح از طبقه فقرا و پائين محسوب مى‌شوند.

سپس اضافه مى‌كند: كار اين توانگران به جايى مى‌رسد كه با نگاه تحقير به مؤمنان راستين نگريسته و مى‌گويند:" آيا اينها هستند كه خداوند از ميان ما برگزيده، و نعمت ايمان و اسلام به آنها ارزانى داشته است"؟ آيا اينها قابل‌

[1] براى توضيح بيشتر به جلد 2 تفسير نمونه صفحه 13 و 17 ذيل آيه 191 سوره بقره و 193 مراجعه كنيد.