مسلما بيدارى زودگذر و موقت اثرى در آن ندارد.

گاهى تصور مى‌شود كه تفاوت ميان آن دو در اين است كه آيات گذشته مربوط به مشركان معاصر پيامبر ص است، ولى آيات مورد بحث مربوط به اقوام پيشين است بنا بر اين با هم منافاتى ندارد. [1] ولى بسيار بعيد به نظر مى‌رسد كه مشركان لجوج معاصر پيامبر ص بهتر از گمراهان پيشين باشند، بنا بر اين راه حل همان است كه در بالا گفتيم.

2- در آيات فوق ميخوانيم هنگامى كه بروز شدائد اثر تربيتى نداشت، خداوند درهاى نعمت را به روى چنين گناهكارانى مى‌گشايد، آيا اين كار به خاطر تشويق بعد از تنبيه است يا مقدمه‌اى است براى دردناك بودن مجازات؟ يعنى به اصطلاح اين گونه نعمتها، نعمت استدراجى است كه تدريجا بنده متمرد را در ناز و نعمت و خوشحالى و سرور، و يك نوع غفلت فرو مى‌برد، سپس يكباره همه چيز را از آنها مى‌گيرد.

پاره‌اى از قرائن در آيه وجود دارد كه احتمال دوم را تقويت مى‌كند، ولى مانعى ندارد كه هر دو منظور باشد، يعنى نخست تشويق براى بيدارى، و اگر مؤثر نشد مقدمه‌اى است براى گرفتن نعمت و عذاب دردناك، در حديثى از پيامبر ص چنين نقل شده،

اذا رايت اللَّه يعطى العبد من الدنيا على معاصيه ما يحب فانما هو استدراج ثم تلا رسول اللَّه ص فلما نسوا.

.." هنگامى كه ببينى خداوند در برابر گناهان نعمت مى‌بخشد بدان كه مقدمه مجازات است سپس آيه فوق را تلاوت فرمود. (مجمع البيان و نور الثقلين ذيل آيه).

در حديثى از على ع چنين نقل شده كه فرمود:"

يا بن آدم اذا رايت ربك سبحانه يتابع عليك نعمه و انت تعصيه فاحذره‌

(نهج البلاغه كلمه 25).

" اى فرزند آدم هنگامى كه ببينى خداوند پى در پى نعمتها را به تو مى‌بخشد،

[1] فخر رازى در تفسير خود اشاره به اين تفاوت كرده است جلد 12 صفحه 224.