تفسير:

در تفسير آيه اول دو احتمال وجود دارد، يكى اينكه دنباله سخنان مشركان لجوج و سخت باشد كه به هنگام مشاهده صحنه‌هاى رستاخيز آرزو مى‌كنند بار ديگر بدنيا باز گردند و جبران كنند، ولى قرآن مى‌گويد اگر اينها باز گردند نه تنها بفكر جبران نخواهند بود و به كارهاى خود ادامه خواهند داد، بلكه اساسا رستاخيز و قيامت را هم انكار خواهند كرد، و با نهايت تعجب خواهند گفت:

" زندگى تنها همين زندگى دنياست و ما هرگز برانگيخته نخواهيم شد"! (وَ قالُوا إِنْ هِيَ إِلَّا حَياتُنَا الدُّنْيا وَ ما نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ‌) [1] احتمال ديگر اينكه آيه بحث جداگانه‌اى را درباره جمعى از مشركان كه معاد را بكلى انكار مى‌كردند بازگو مى‌كند، زيرا در ميان مشركان عرب جمعى بودند كه عقيده به معاد نداشتند، در حالى كه بعضى ديگر به نوعى از معاد ايمان داشتند.

" اگر آنها را مشاهده كنى در آن هنگام كه در پيشگاه پروردگارشان ايستاده‌اند و به آنها گفته مى‌شود، آيا اين حق نيست"؟ (وَ لَوْ تَرى‌ إِذْ وُقِفُوا عَلى‌ رَبِّهِمْ قالَ أَ لَيْسَ هذا بِالْحَقِ‌).

" آنها در پاسخ خواهند گفت آرى، سوگند بپروردگار ما، اين حق است"! (قالُوا بَلى‌ وَ رَبِّنا).

[1] طبق اين احتمال" و قالوا" عطف بر" عادوا" است و اين احتمال را نويسنده تفسير المنار اختيار كرده است.