و براى تكميل اين بحث ميگويد:" براى هر كدام از شما آئين و شريعت و طريقه و راه روشنى قرار داديم".

(لِكُلٍّ جَعَلْنا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَ مِنْهاجاً)" شرع" و" شريعه" راهى را ميگويند كه بسوى آب ميرود و به آن منتهى ميشود، و اينكه دين را شريعت ميگويند از آن نظر است كه به حقايق و تعليماتى منتهى ميگردد كه مايه پاكيزگى و طهارت و حيات انسانى است، كلمه" نهج" و" منهاج" به راه روشن ميگويند.

" راغب" در كتاب" مفردات" از ابن عباس نقل ميكند كه ميگويد: فرق ميان" شرعة" و" منهاج" آن است كه" شرعة" به آنچه در قرآن وارد شده گفته ميشود و" منهاج" به امورى كه در سنت پيامبر ص وارد گرديده (اين تفاوت گرچه جالب به نظر مى‌رسد اما دليل قاطعى بر آن در دست نيست) [1] سپس ميفرمايد:" خداوند مى‌توانست همه مردم را امت واحدى قرار دهد و همه را پيرو يك آئين سازد، ولى اين با قانون تكامل تدريجى و سير مراحل مختلف تربيتى سازگار نبود".

(وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً واحِدَةً وَ لكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي ما آتاكُمْ‌).

جمله" ليبلوكم فيما آتاكم" (تا شما را بيازمايد در آنچه به شما بخشيده) اشاره به همان است كه سابقا گفتيم: خداوند استعدادها و شايستگيهايى در وجود بشر آفريده و در سايه" آزمايشها" در پرتو تعليمات پيامبران آنها را پرورش ميدهد، و به همين دليل پس از پيمودن يك مرحله، آنها را در مرحله بالاترى‌

[1] بعضى از بزرگان مفسرين معتقدند كه دين و شريعت با هم تفاوت دارند، دين عبارتست از اصل توحيد و اصول ديگرى كه ميان تمام مذاهب مشترك است و، لذا دين هميشه يكى است، ولى شريعت به قوانين و احكام و مقرراتى گفته مى‌شود كه در مذاهب با هم تفاوت دارند و اما دليل روشنى بر اين تفاوت نداريم، زيرا اين دو كلمه در بسيارى از موارد به يك معنى استعمال مى‌شوند.