معنى" عسى" و" لعل" در كلام خدا

كلمه" عسى" در لغت عرب به معنى" شايد" و آميخته با معنى ترديد است و" لعل" به معنى اميدوارى و انتظار در مورد امورى است كه اطمينان به وجود آن در آينده نمى‌باشد ولى احتمال وجود دارد.

اكنون اين سؤال پيش مى‌آيد كه بكار بردن اينگونه كلمات در لابلاى سخنان انسانها كاملا طبيعى است، زيرا انسان از همه مسائل آگاه نيست، بعلاوه قدرت او محدود است و قادر به انجام هر چه مى‌خواهد نمى‌باشد، اما خداوندى كه از گذشته و آينده و حال كاملا با خبر است و قدرت بر انجام آنچه مى‌خواهد دارد، به كار بردن اينگونه كلمات كه دليل بر" جهل" و يا" عدم قدرت" است درباره او چگونه تصور مى‌شود.

به همين جهت بسيارى از دانشمندان معتقدند كه اينگونه كلمات، هنگامى كه در كلام خداوند بكار رود، معنى اصلى خود را از دست مى‌دهد، و معانى جديدى پيدا مى‌كند، مثلا" عسى" به معنى" وعده" و" لعل" به معنى" طلب" است.

ولى حق اين است كه اين كلمات در كلام خداوند نيز همان معنى اصلى خود را دارد و لازمه آن جهل و عدم قدرت نيست، بلكه اين كلمات معمولا در جايى بكار مى‌رود كه براى رسيدن به هدف، مقدمات متعددى لازم است، به هنگامى كه يك يا چند قسمت از اين مقدمات حاصل شود هرگز نمى‌توان حكم قطعى به وجود آن هدف كرد بلكه بايد به صورت يك حكم احتمالى بيان شود مثلا قرآن مجيد مى‌گويد:

وَ إِذا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَ أَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ‌:

" هنگامى كه قرآن خوانده شود گوش كنيد و خاموش باشيد اميد است‌