سرچشمه پيروزيها و شكستها:

قرآن در ذيل همين آيه بيكى ديگر از سخنان بى اساس و پندارهاى باطل منافقان اشاره كرده مى‌گويد:" آنها هر گاه به پيروزى برسند و نيكيها و حسناتى به دست آورند مى‌گويند از طرف خدا است" يعنى ما شايسته آن بوده‌ايم كه خدا چنين مواهبى را به ما داده.

(وَ إِنْ تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌) ولى هنگامى كه شكستى دامنگير آنها شود و يا در ميدان جنگ آسيبى ببينند مى‌گويند:" اينها بر اثر سوء تدبير پيامبر ص و عدم كفايت نقشه‌هاى نظامى او بوده است" و مثلا شكست جنگ احد را معلول همين موضوع مى‌پنداشتند.

(وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هذِهِ مِنْ عِنْدِكَ‌) بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه آيه فوق درباره يهود است، و منظور از" حسنة" و" سيئة" همه حوادث خوب و حوادث بد است، زيرا يهود به هنگام ظهور پيامبر ص حوادث خوب زندگانى خود را به خدا نسبت مى‌دادند و حوادث بد را از قدم پيامبر ص مى‌پنداشتند، ولى ارتباط آيه با آيات قبل و بعد كه درباره منافقان است نشان مى‌دهد كه اين آيه بيشتر مربوط به آنها است.

در هر حال قرآن به آنها پاسخ مى‌گويد كه از نظر يك موحد و خداپرست تيزبين" همه اين حوادث و پيروزيها و شكستها از ناحيه خدا است" كه بر طبق لياقتها و ارزشهاى وجودى مردم به آنها داده مى‌شود (قُلْ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌).

و در پايان آيه به عنوان اعتراض به عدم تفكر و تعمق آنها در موضوعات مختلف زندگى مى‌گويد:" پس چرا اينها حاضر نيستند حقايق را درك كنند".

(فَما لِهؤُلاءِ الْقَوْمِ لا يَكادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثاً).

سپس در آيه بعد چنين مى‌فرمايد:" تمام نيكيها و پيروزى‌ها و حسناتى‌