جهاد را نازل كردى؟ چه خوب بود اين دستور مدتى به تاخير مى‌افتاد! و يا اينكه اين رسالت به عهده نسلهاى آينده واگذار مى‌شد! [1] (وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلى‌ أَجَلٍ قَرِيبٍ‌).

قرآن به اين گونه افراد دو جواب مى‌دهد: نخست جوابى است كه لابلاى عبارت: يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً. گذشت يعنى آنها به جاى اينكه از خداى قادر قاهر بترسند از بشر ضعيف و ناتوان وحشت دارند، بلكه وحشتشان از چنين بشرى بيش از خدا است! ديگر اينكه به چنين افراد بايد گفته شود به فرض اينكه با ترك جهاد چند روزى آرام زندگى كنيد، بالآخره" اين زندگى فانى و بى ارزش است، ولى جهان ابدى براى پرهيزكاران با ارزشتر است، به خصوص اينكه پاداش خود را بطور كامل خواهند يافت و كمترين ستمى به آنها نمى‌شود".

(قُلْ مَتاعُ الدُّنْيا قَلِيلٌ وَ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِمَنِ اتَّقى‌ وَ لا تُظْلَمُونَ فَتِيلًا) [2] در تفسير اين آيه بايد به چند نكته توجه داشت:

1- نخستين سؤالى كه پيش مى‌آيد اين است كه چرا از ميان تمام دستور هاى اسلامى تنها مسئله نماز و زكات ذكر شده است، در حالى كه دستورهاى اسلام منحصر به اينها نيست.

پاسخ سؤال اين است كه" نماز" رمز پيوند با خدا و" زكات" رمز پيوند با خلق خدا است، بنا بر اين منظور اين است كه به مسلمانان دستور داده شد با برقرارى پيوند محكم با خداوند و پيوند محكم با بندگان خدا، جسم و

[1] از بعضى از احاديث استفاده مى‌شود كه آنها سخنانى درباره قيام مهدى شنيده بودند بعضى از آنها انتظار داشتند كه مسئله جهاد به زمان قيام مهدى (ع) موكول شود!- نور الثقلين جلد اول صفحه 518.

[2] فتيل: رشته باريكى است كه در شكاف وسط هسته خرما قرار دارد چنان كه شرح آن در جلد سوم صفحه 414 گذشت.