تفسير: نقشه‌هاى شيطان‌

تفسير نمونه ؛ ج‌4 ؛ ص135

ه نخست توضيحى است براى حال مشركان، كه در آيه قبل به سرنوشت شوم آنها اشاره شد و در حقيقت علت گمراهى شديد آنها را بيان مى‌كند و مى‌گويد:" آنها بقدرى كوتاه‌فكرند كه خالق و آفريدگار جهان پهناور هستى را رها كرده و در برابر موجوداتى سر تعظيم فرود مى‌آورند كه كمترين اثر مثبتى ندارند بلكه گاهى همانند شيطان، ويرانگر و گمراه كننده نيز مى‌باشند".

(إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلَّا إِناثاً وَ إِنْ يَدْعُونَ إِلَّا شَيْطاناً مَرِيداً) قابل توجه اينكه: معبودهاى مشركان در اين آيه منحصر بدو چيز شناخته شده" اناث" و" شيطان مريد".

اناث جمع" انثى" از ماده" انث" (بر وزن ادب) به معنى موجود نرم و قابل انعطاف است، و لذا هنگامى كه آهن در آتش نرم شود، عرب مى‌گويد انث الحديد و اگر به جنس زن اناث و مؤنث گفته مى‌شود به خاطر آن است كه جنس لطيفتر و انعطاف‌پذيرترى است.

ولى در اينجا بعضى از مفسران معتقدند كه قرآن اشاره به بتهاى معروف قبائل عرب مى‌كند كه هر كدام براى خود بتى انتخاب كرده، اسم مؤنثى را بر آن نهاده بودند:

اللات بمعنى" الهه" مؤنث اللَّه، عزى مؤنث اعز، و همچنين" منات" و" اساف" و" نائله" و مانند آنها- ولى بعضى ديگر از مفسران بزرگ عقيده دارند كه منظور از اناث در اينجا معنى معروف مؤنث نيست بلكه منظور همان ريشه لغوى آن است، يعنى آنها معبودهايى را مى‌پرستيدند كه مخلوق ضعيفى‌