ولى شك نيست كه منظور از اين وعده آمرزش، وعده بدون قيد و شرط نيست بلكه افرادى را شامل مى‌شود كه يك نوع شايستگى از خود نشان بدهند، و همانطور كه سابقا هم اشاره كرده‌ايم،" مشيت" و خواست خداوند كه در اين آيه و آيات مشابه آن، ذكر شده به معنى" حكمت" الهى است، زيرا هرگز خواست خدا از حكمت او جدا نيست، و مسلما حكمت او اقتضا نمى‌كند كه بدون شايستگى، كسى را مورد عفو قرار دهد، بنا بر اين جنبه تربيتى و سازندگى آيه به مراتب بيش از سوء استفاده‌هائى است كه ممكن است از آن بشود.

اسباب بخشودگى گناهان‌

نكته قابل توجه اينكه آيه فوق، ارتباطى با مسئله توبه ندارد، زيرا توبه و بازگشت از گناه، همه گناهان حتى شرك را مى‌شويد، بلكه منظور از آن امكان شمول عفو الهى نسبت به كسانى است كه توفيق توبه نيافته‌اند، يعنى قبل از آنكه از كرده‌هاى خود پشيمان شوند و يا بعد از پشيمانى و قبل از جبران اعمال بد خويش از دنيا بروند.

توضيح اينكه: از آيات متعدد قرآن مجيد استفاده مى‌شود كه وسائل آمرزش و بخشودگى گناه متعدد است كه آنها را مى‌توان در پنج موضوع خلاصه كرد:

1- توبه و بازگشت بسوى خدا كه توأم با پشيمانى از گناهان گذشته و تصميم بر اجتناب از گناه در آينده و جبران عملى اعمال بد بوسيله اعمال نيك بوده باشد (آياتى كه بر اين معنى دلالت دارد فراوان است) از جمله آيه:

وَ هُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَعْفُوا عَنِ السَّيِّئاتِ‌:

" او است كه توبه را از بندگان خود مى‌پذيرد و گناهان را مى‌بخشد" [1] 2- كارهاى نيك فوق العاده‌اى كه سبب آمرزش اعمال زشت مى‌گردد،

[1]- سوره شورى آيه 25.