نام کتاب : تفسير نمونه ط-دار الكتب الاسلاميه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 3 صفحه : 407
سپس آنها را تهديد مىكند كه سعى كنيد پيش از آنكه گرفتار يكى از دو عقوبت
شويد در برابر حق تسليم گرديد، نخست اينكه صورتهاى شما را بكلى محو كرده و تمام
اعضايى كه به وسيله آن حقايق را مىبينيد و مىشنويد و درك مىكنيد از ميان برده،
سپس صورتهاى شما را به پشت سر بازگردانيم (مِنْ
قَبْلِ أَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلى أَدْبارِها) [1] شايد
نياز به يادآورى نداشته باشد كه منظور از اين جمله از كار افتادن عقل و هوش و چشم
و گوش آنها از نظر عدم درك واقعيات زندگى و انحراف از صراط مستقيم است، همانطور كه
در حديثى از امام باقر ع نقل شده كه فرمود:" منظور از آن محو كردن وجوه آنها
در مسير هدايت و بازگرداندن آنها به عقب در مسير گمراهى و ضلالت است" [2] توضيح اينكه:
اهل كتاب، مخصوصا يهود، هنگامى كه با آن همه نشانههاى روشن در برابر حق تسليم
نشدند و آگاهانه به لجاجت و عناد برخاستند، و در صحنه- هاى مختلف اين خلافگويى و
خلافكارى آگاهانه را تكرار كردند تدريجا به صورت يك طبيعت ثانوى براى آنها شد،
گويى به كلى افكارشان مسخ و چشم و گوششان كور و كر شد و چنين كسانى به جاى اينكه
در زندگى به پيش بروند به قهقرا و عقب بازمىگردند و اين است جزاى آنهايى كه حق را
دانسته انكار مىكنند. و اين در حقيقت شبيه همان چيزى است كه در آغاز سوره بقره
آيه 6 به آن اشاره شده است.
بنا بر اين منظور از" طمس و محو و بازگرداندن به عقب" در آيه فوق
همان محو فكرى و روحى و عقب گرد معنوى است.
و اما مجازات دوم كه به آن تهديد شدهاند اين است كه:" آنها را از رحمت
[1]- طمس در اصل به معنى محو آثار
چيزى است مثل اينكه خانهاى را ويران كنند و سپس جاى آن را به كلى صاف كرده، آثار
بناى سابق را از آن برچينند ولى بطور كنايه در مورد چيزهايى كه از اثر و خاصيت
افتاده نيز گفته مىشود.