يا معاصى و گناه را در درون نفس خود مخفى مى‌كنند.

و در هر حال كنايه‌اى است از آلودگى به گناه و معصيت و خوهاى شيطانى و درست در نقطه مقابل تزكيه است.

جمع تمام اين معانى در مفهوم وسيع آيه نيز بى مانع است.

و به اين ترتيب پيروزمندان و شكست‌خوردگان در صحنه زندگى دنيا مشخص مى‌شوند، و معيار ارزيابى اين دو گروه چيزى جز" تزكيه نفس و نمو و رشد روح تقوى و اطاعت خداوند" يا" آلودگى به انواع معاصى و گناهان" نيست.

و از اينجا روشن مى‌شود اينكه در حديثى از امام باقر و امام صادق ع در تفسير آيه نقل شده است كه فرمود:

قد افلح من اطاع و خاب من عصى:

" رستگار شد كسى كه اطاعت كرد و نوميد و محروم گشت كسى كه عصيان نمود" [1] در حقيقت بيان نتيجه و حاصل مقصود است.

در حديث ديگرى آمده است كه رسول خدا ص هنگامى كه آيه" قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها" را تلاوت مى‌فرمود، توقف مى‌كرد و چنين دعا مى‌نمود:

اللهم آت نفسى تقواها، انت وليها و مولاها، و زكها انت خير من زكاها

:" پروردگارا به نفس من تقوايش را مرحمت كن، تو ولى و مولاى آن هستى، و آن را تزكيه فرما كه تو بهترين تزكيه كنندگانى" [2] اين سخن نشان مى‌دهد كه پيمودن اين راه پر پيچ و خم، و گذشتن از اين گردنه صعب العبور حتى براى پيامبر ص جز به توفيق الهى ممكن نيست، يعنى با گامهايى از سوى بندگان و تاييداتى از سوى خداوند، و لذا در حديث ديگرى از همان حضرت مى‌خوانيم كه در تفسير اين دو آيه فرمود: (

افلحت نفس‌

[1]" مجمع البيان" جلد 10 صفحه 498.

[2] مجمع البيان جلد 10 صفحه 498.