تفسير: تنها راه نجات‌

در ابتداى اين سوره با قسم تازه‌اى روبرو مى‌شويم، مى‌فرمايد:" به عصر سوگند"! (وَ الْعَصْرِ).

واژه" عصر" در اصل به معنى" فشردن" است، و سپس به وقت عصر اطلاق شده، به خاطر اينكه برنامه‌ها و كارهاى روزانه در آن پيچيده، و فشرده مى‌شود.

سپس اين واژه به معنى مطلق" زمان" و دوران تاريخ بشر و يا بخشى از زمان، مانند عصر ظهور اسلام و قيام پيغمبر اكرم ص، و امثال آن استعمال شده است، و لذا در تفسير اين سوگند مفسران احتمالات زيادى گفته‌اند:

1- بعضى آن را اشاره به همان وقت" عصر" مى‌دانند، به قرينه اينكه در بعضى ديگر از آيات قرآن به آغاز روز سوگند ياد شده است مانند" وَ الضُّحى‌" (سوره ضحى آيه 1)- يا- وَ الصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ (مدثر- 34).

اين سوگند به خاطر اهميتى است كه اين موقع از روز دارد چرا كه زمان زمان دگرگونى نظام زندگى و حيات انسانها است، كارهاى روزانه پايان مى‌گيرد، پرندگان و حيوانات به لانه‌هاى خود بازمى‌گردند، خورشيد سر در افق مشرق فرو مى‌كشد، و هوا تدريجا رو به تاريكى مى‌رود.

اين دگرگونى انسان را به قدرت لا يزال الهى كه بر اين نظام حاكم است متوجه مى‌سازد، و در حقيقت نشانه‌اى از نشانه‌هاى توحيد و آيتى از آيات پروردگار است كه شايسته سوگند مى‌باشد.

2- بعضى ديگر آن را اشاره به سراسر زمان و تاريخ بشريت دانسته‌اند كه مملو از درسهاى عبرت، و حوادث تكان دهنده و بيدارگر است، و روى همين جهت آن چنان عظمتى دارد كه شايسته سوگند الهى است.