آن نيامده، و اينها امورى هستند شناخته شده، چرا از قبول آن سر باز مى‌زنند؟

و در پذيرش آن اختلاف مى‌كنند.

معنى دوم نزديكتر به نظر مى‌رسد، زيرا به دنبال آيه قبل كه سخن از اختلاف آنها در پذيرش آئين جديد مى‌گفت مناسب همين است كه" امروا" ناظر به آئين جديد باشد.

از اين گذشته معنى اول تنها در باره اهل كتاب صادق است و مشركان را شامل نمى‌شود، در حالى كه معنى دوم همگان را شامل مى‌شود.

منظور از" دين" كه بايد آن را براى خدا خالص كنند به عقيده بعضى از مفسران همان" عبادت" است، و جمله" إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ‌" كه قبل از آن ذكر شده نيز همين معنى را تاييد مى‌كند ولى اين احتمال وجود دارد كه منظور مجموعه دين و شريعت باشد، يعنى آنها مامور شده بودند كه خدا را پرستش كنند و دين و آئين خود را در تمام جهات خالص گردانند، اين معنى با گستردگى مفهوم" دين" سازگارتر است، و جمله بعد" وَ ذلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ" كه دين را به معنى وسيع مطرح كرده همين معنى را تاييد مى‌كند.

" حنفا" جمع" حنيف" از ماده" حنف" (بر وزن كنف) به گفته" راغب" در" مفردات" به معنى تمايل يافتن از گمراهى به سوى راه مستقيم است، و عرب تمام كسانى را كه" حج" بجا مى‌آوردند يا" ختنه" مى‌كردند" حنيف" مى‌ناميد، اشاره به اينكه آنها بر آئين ابراهيم بوده‌اند" و احنف" به كسى گفته مى‌شود كه پاى او كج باشد.

رويهمرفته از كتب مختلف لغت چنين به دست مى‌آيد كه اين واژه در اصل به معنى انحراف و كجى بوده، منتها در قرآن و اخبار اسلامى به معنى انحراف از شرك به سوى توحيد و هدايت به كار رفته است.