در اينجا سؤالى مطرح است و آن اينكه هم از نظر تاريخى و هم از نظر ارتباط محتواى قرآن با حوادث زندگى پيغمبر اكرم ص مسلم است كه اين كتاب آسمانى به طور تدريجى و در طى 23 سال نازل گرديد، اين امر چگونه با آيات فوق كه مى‌گويد در ماه رمضان و شب قدر نازل شده است سازگار مى‌باشد؟

پاسخ اين سؤال- به گونه‌اى كه بسيارى از محققان گفته‌اند اين است كه قرآن داراى دو نزول بوده است.

نزول دفعى كه در يك شب تمام آن بر قلب پاك پيغمبر اكرم ص يا بيت المعمور يا از لوح محفوظ به آسمان دنيا نازل گرديد.

و نزول تدريجى كه در طول بيست و سه سال دوران نبوت انجام گرفت (شرح اين مطلب را ذيل آيه 3 سوره دخان جلد 21 تفسير نمونه صفحه 148 به بعد بيان كرده‌ايم).

بعضى نيز گفته‌اند آغاز نزول قرآن در ليلة القدر بوده نه تمام آن ولى اين بر خلاف ظاهر آيه است كه مى‌گويد ما قرآن را در شب قدر نازل كرديم.

قابل توجه اينكه: در باره نازل شدن قرآن در بعضى از آيات تعبير به" انزال" و در بعضى تعبير به" تنزيل" شده است، و از پاره‌اى از متون لغت استفاده مى‌شود كه" تنزيل" معمولا در جايى گفته مى‌شود كه چيزى تدريجا نازل گردد، ولى" انزال" مفهوم وسيعترى دارد كه نزول دفعى را نيز شامل مى‌گردد [1] اين تفاوت تعبير كه در آيات قرآن آمده مى‌تواند اشاره به دو نزول فوق باشد.

[1] مفردات راغب ماده نزل‌