روزى كه مردم از قبرها برمى‌خيزند، و در پيشگاه رب العالمين حاضر مى‌شوند" (يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِينَ‌).

يعنى اگر آنها قيامت را باور مى‌داشتند و مى‌دانستند حساب و كتابى در كار است، و تمام اعمالشان براى محاكمه در آن دادگاه بزرگ ثبت مى‌شود، و هر كس به اندازه سر سوزنى كار نيك و بد كرده، نتيجه آن را در آن روز عظيم مى‌بيند، هرگز چنين ظلم و ستم نمى‌كردند، و حقوق افراد را پايمال نمى‌ساختند.

بسيارى از مفسران" يظن" را كه از ماده" ظن" است در اينجا به معنى" يقين" مى‌دانند، و نظير اين تعبير در قرآن مجيد وجود دارد، مانند آيه 249 سوره بقره‌ قالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ‌:" آنها كه مى‌دانستند خدا را ملاقات خواهند كرد (و به روز قيامت ايمان داشتند) گفتند چه بسيار گروه كوچكى كه به فرمان خدا بر گروه عظيمى پيروز شدند" (توجه داشته باشيد اين آيه درباره گروهى از بنى اسرائيل است كه ايمان و استقامت خود را در مراحل مختلف نشان داده بودند).

شاهد گوياى اين سخن حديثى است كه از امير مؤمنان على ع نقل شده كه در تفسير آيه: أَ لا يَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ لِيَوْمٍ عَظِيمٍ‌ فرمود:

" مفهومش اين است: ا ليس يوقنون انهم مبعوثون؟" آيا يقين ندارند كه آنها برانگيخته مى‌شوند"؟! [1] و نيز از همان حضرت ع نقل شده است كه فرمود:" ظن بر دو گونه است: ظن ترديد، و ظن يقين، آنچه در قرآن درباره معاد آمده است ظن يقين است، و آنچه درباره دنيا آمده است ظن شك"! [2] اين احتمال نيز از سوى جمعى داده شده است كه ظن در اينجا به همان‌

[1] تفسير برهان جلد 4 صفحه 38.

[2] نور الثقلين جلد 5 صفحه 528.