سپس به يكى از مهمترين نظامات اين عالم بزرگ يعنى نظام نور و ظلمت اشاره كرده مى‌فرمايد: شبش را تاريك و ظلمانى و روزش را آشكار و نورانى ساخت (وَ أَغْطَشَ لَيْلَها وَ أَخْرَجَ ضُحاها).

كه هر كدام از اين دو در زندگى انسان و ساير موجودات زنده اعم از حيوان و گياه نقش فوق العاده مهمى دارد. نه انسان بدون نور مى‌تواند زندگى كند كه همه بركات و روزيها و حس و حركت او وابسته به آن است و هم بدون ظلمت زندگى او ممكن نيست كه رمز آرامش او است‌ [1]" اغطش" از ماده" غطش" (بر وزن عرش) به معنى تاريكى است ولى راغب در مفردات مى‌گويد اصل آن از اغطش به معنى كسى كه چشم كم نورى دارد گرفته شده.

و" ضحى" به معنى موقعى است كه نور آفتاب در آسمان و زمين پهن مى‌شود [2]

" دحا" از ماده دحو (بر وزن محو) به معنى گستردن است بعضى نيز آن را به معنى تكان دادن چيزى از محل اصليش تفسير كرده‌اند و چون اين دو معنى لازم و ملزوم يكديگرند به يك ريشه باز مى‌گردد.

به هر حال منظور از" دحو الارض" اين است كه در آغاز تمام سطح زمين‌

[1] درباره آثار مهم نور و ظلمت در زندگى و حيات موجودات زنده در جلد 8 صفحه 343 و جلد 12 صفحه 41 و جلد 16 صفحه 146 بحثهاى گسترده‌اى داشته‌ايم.

[2] قابل توجه اينكه ضمير" ليلها" و" ضحاها" به آسمان باز مى‌گردد و نسبت نور و ظلمت به آسمان به خاطر آن است كه منشا آسمانى دارد.